Menu toggle
Navigation

Jeremiasz Falck

Wyszydzenie i cierniem ukoronowanie Chrystusa, ok. 1645, miedzioryt, 57,1 x 42,6 cm. Rycina wykonana na podstawie obrazu Antona van Dycka (1599-1641), wydana przez Hermana Weyena w Paryżu. Sygn. pod kompozycją: Ant. van Dijck pinxit, J. Falck fecit, Herma

Mediathek Sorted

Mediateka
Wyszydzenie i cierniem ukoronowanie Chrystusa, ok. 1645, miedzioryt, 57,1 x 42,6 cm. Rycina wykonana na podstawie obrazu Antona van Dycka (1599-1641), wydana przez Hermana Weyena w Paryżu.
Wyszydzenie i cierniem ukoronowanie Chrystusa, ok. 1645, miedzioryt, 57,1 x 42,6 cm. Rycina wykonana na podstawie obrazu Antona van Dycka (1599-1641), wydana przez Hermana Weyena w Paryżu. Sygn. pod kompozycją: Ant. van Dijck pinxit, J. Falck fecit, Herma

W okresie gdańskim powstawały wyłącznie prace ściśle nawiązujące tematyką do miasta, wśród nich jedyne przedstawienia architektoniczne artysty, a także strony tytułowe książek i portrety. Z okazji przyjazdu do Gdańska właśnie poślubionych małżonków, pary królewskiej Władysława IV Wazy i Ludwiki Marii Gonzagi, wybudowano w mieście trzy okazałe bramy triumfalne zaprojektowane przez gdańskiego malarza Adolfa Boya (1612-1680?). Zarówno Falck jak i Willem Hondius pozostawili potomnym miedzioryty, na których są one przedstawione.[6] Falck pokazał mały łuk triumfalny z Atlasem i Herkulesem. Ponad nim widać tęczę a w niej miasto Gdańsk i promieniste słońce. Rycina jest opatrzona nazwiskiem „Boy“ jako twórcy szkicu i sygnowana przez Falcka - po raz pierwszy z dopiskiem „Polonus“ (Block, poz. 192, zdj. nr 30). Okrągłe obrazy umieszczone na obu bocznych cokołach są przedstawione bardziej szczegółowo na innym sztychu (Block, poz. 193). Drugą bramę tworzą dwie smukłe piramidy udekorowane girlandą z kwiatów i owoców oraz orłem w koronie z rozpostartymi skrzydłami, obok których stoją rzeźby przedstawiające Apolla i Dianę (Block, poz. 194, zdj. nr 31). Również w tym przypadku, szczegółowe przedstawienia obrazów na cokołach zachowały się na innym sztychu (Block, poz. 195). Miedziane płyty obu rycin znajdowały się za czasów Blocka w gdańskim ratuszu. Wygląd trzeciej bramy zachował się na rycinie tytułowej wykonanej przez Falcka do publikacji z opisem tej tymczasowej budowy Andreasa Scato, która ukazała się w 1646 roku w Gdańsku. Na bocznych kolumnach ozdobionych herbami prowincji znajdują się dwa kobiece bóstwa: z lewej bóstwo zwycięstwa z herbem Polski, z prawej bóstwo pokoju z herbem Szwecji. Obie trzymają umieszczony między nimi portret króla Władysława IV w wieńcu laurowym. Przed bramą kucają spętani zakładnicy ludów podbitych przez Władysława (Block, poz. 196, zdj. nr 32).

W 1647 roku Falck wykonał rycinę tytułową do książki zawierającej teksty mów polsko-litewskiego męża stanu Jerzego Ossolińskiego (1595-1650), wygłoszonych przez niego przed papieżem Urbanem VIII oraz świeckimi władcami w ramach misji dyplomatycznej zleconej mu przez polskich królów Zygmunta III Wazę (1595-1632) i Władysława IV Wazę (1595-1648). Ossoliński, od roku 1630 piastujący urząd podskarbiego nadwornego koronnego, otrzymał w roku 1633 od papieża Urbana tytuł księcia na Ossolinie a w 1634 roku cesarz Ferdynand II (1578-1637) nadał mu tytuł księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W 1635 roku w Sztumsdorfie [Sztumska Wieś] w Prusach podpisał rozejm pomiędzy Polską a Szwecją, a w 1636 roku, na zjeździe Reichstagu [Sejm Świętego Cesarstwa Rzymskiego] w Ratyzbonie, podpisywał intercyzę między Władysławem IV i jego pierwszą żoną, Cecylią Renatą Habsburżanką. W 1641 roku udał się ponownie do papieża do Rzymu w celu omówienia planów polskiej polityki zagranicznej. Rycina, przypisana Falckowi przez historyka i publicystę Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812-1887), pokazuje Ossolińskiego klęczącego przed papieżem. Książkę wydał gdański księgarz i wydawca Georg Förster (1615?-1660) (Block, poz. 203, zdj. nr 33). W tym samym roku Falck wykonał rycinę tytułową do dzieła Jana Heweliusza (1611-1687) pod tytułem „Selenographia sive Lunae Descriptio“ (Selenografia: lub opisanie księżyca). Zawiera ono pierwsze mapy księżyca sporządzone na podstawie własnych obserwacji astronoma i dedykowane jest Władysławowi IV. Na stronie tytułowej widać stojących z prawej i lewej strony opisu astronomów - Galileusza i Alhazena, a między cokołami panoramę i herb miasta Gdańska. Rycina została wykonana na podstawie rysunku Boya i sygnowana przez Falcka z dopiskiem „Polonus“, jako jej rytownika; ukazała się w Gdańsku za sprawą księgarza i wydawcy Andreasa Hünefelda (1606-1652, Block, poz. 197, zdj. nr 34). Po opisanej stronie tytułowej dzieła następuje podwójna strona a po niej portret Heweliusza rytowany przez Falcka na podstawie obrazu gdańskiego malarza Helmicha van Tweenhuysena II (zwanego również Twenhusen lub Iwenhusen, 1598/1604-1673), który był wydany również jako samodzielny arkusz (Block, poz. 245, zdj. nr 35). W tym samym roku powstał portret Fryderyka Wilhelma Brandenburskiego (1620-1688) wykonany prawdopodobnie na podstawie obrazu Govaerta Flincka[7] (1615-1660) i wydany przez Förstera w Gdańsku (Block, poz. 237, zdj. nr 36). W następnym roku został wykonany wizerunek Daniela Dilgera (1572-1643), luterańskiego teologa i pastora w kościele Mariackim w Gdańsku, na podstawie obrazu gdańskiego malarza Salomona Wegnera (ok. 1580-ok. 1649, Block, poz. 230, zdj. nr 37).

 

[6] Willi Drost, Boy, Adolf, [w:] Neue Deutsche Biographie 2 (1955), s. 494 i nast. Dostęp w Internecie: https://www.deutsche-biographie.de/gnd129238635.html#ndbcontent

[7] Nieco późniejsza praca, lecz zaskakująco podobna do portretu popiersiowego wykonanego przez Govaerta Flincka z roku 1652, znajduje się w zbiorach Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg. Dostęp w Internecie: http://www.fotothek.spsg.de