Menu toggle
Navigation

Jeremiasz Falck

Wyszydzenie i cierniem ukoronowanie Chrystusa, ok. 1645, miedzioryt, 57,1 x 42,6 cm. Rycina wykonana na podstawie obrazu Antona van Dycka (1599-1641), wydana przez Hermana Weyena w Paryżu. Sygn. pod kompozycją: Ant. van Dijck pinxit, J. Falck fecit, Herma

Mediathek Sorted

Mediateka
Wyszydzenie i cierniem ukoronowanie Chrystusa, ok. 1645, miedzioryt, 57,1 x 42,6 cm. Rycina wykonana na podstawie obrazu Antona van Dycka (1599-1641), wydana przez Hermana Weyena w Paryżu.
Wyszydzenie i cierniem ukoronowanie Chrystusa, ok. 1645, miedzioryt, 57,1 x 42,6 cm. Rycina wykonana na podstawie obrazu Antona van Dycka (1599-1641), wydana przez Hermana Weyena w Paryżu. Sygn. pod kompozycją: Ant. van Dijck pinxit, J. Falck fecit, Herma

Przypuszczalnie w roku 1662 Falck wykonał cykl szesnastu rycin z tulipanami do publikacji pod tytułem „Verscheyde Nieuwe Tulpen, en andere Bloemen“, która ukazała się w wydawnictwie rytownika i kartografa Frederika de Wita (1610-1698) w Amsterdamie. Zdaniem Blocka rytownikiem strony tytułowej jest Cornelis Visscher a rycin tulipanów Falck. Innym albumem poświęconym kwiatom wydanym również przez de Wita jest publikacja „Novae et exquisitae florum icones“. W opisie ryciny tytułowej Jeremiasz Falck jest podany explicite jako wykonawca płyt drukarskich, a zapis „Hamburg 1662“ oznacza miejsce i rok powstania rycin (Block, poz. 64, 65). Oba cykle znajdują się w posiadaniu biblioteki Uniwersytetu w Umeå. Są one zebrane w jednym tomie, który został zakupiony prawdopodobnie w niemieckim antykwariacie sztuki dla powstałego w 1908 roku szwedzkiego muzeum Svenska skolmuseet (zob. PDF). Trzy inne cykle rycin kwiatów widział Block w zbiorach muzeum w Poznaniu (Block, poz. 66-68). W roku 1664 powstał sztych Falcka według szkicu Adolpha Boya stanowiący stronę tytułową dzieła historyczno-politycznego pisarza i wojewody podolskiego Andrzeja Maksymiliana Fredry (ok. 1620-1679) pod tytułem „Monita politico-moralia“. Na rycinie widać wagę trzymaną przez Bożą rękę na tle panoramy miasta Gdańska. Dzieło ukazało się w wydawnictwie Georga Förstera w Gdańsku (Block, poz. 202).[15] Tamże wydano w roku 1673, czyli już po śmierci Falcka, dzieło gdańskiego astronoma Jana Heweliusza pod tytułem „Machina coelestis“, w którym autor opisuje konstrukcje swych przyrządów do obserwacji nieba. Rycinę tytułową wykonał Jeremiasz Falck na podstawie szkicu Adolfa Boya. Widać na niej Heweliusza i greckiego astronoma Ptolemeusza (ok. 100-160) studiujących w pozycji siedzącej globus nieba oraz stojących obok Mikołaja Kopernika i Tycha Brahego (Block, poz. 198, zdj. nr 86).

Najbardziej znanym i rozpowszechnionym cyklem prac Falcka są ryciny 25 liter łacińskiego alfabetu wykonane w Hamburgu na podstawie szkiców pochodzącego z Dithmarschen [w zachodniej części Holsztynu] złotnika Jana Krystiana [Johann Christian] Bierpfaffa (ok.1600-ok. 1675), który podczas swej wędrówki czeladniczej dotarł w roku 1643 do Krakowa i Warszawy, gdzie już trzy lata później awansował na nadwornego złotnika i na zlecenie dworu wykonywał srebrne trumny polskich królów spoczywających na Wawelu. W 1653 roku osiadł w Toruniu, mieście przodków Falcka, gdzie pracował jako mistrz złotniczy.[16] Cykl pod tytułem „Libellus novus elementorum latinorum“, który był pomyślany jako wzornik dla złotników, zawiera ryciny liter alfabetu bogato zdobione groteskami i wcześniej używanymi ornamentami wolutowo-małżowinowymi. Każdy arkusz jest opatrzony inicjałami autora szkicu - J.C.B i sygnowany inicjałami rytownika - J.F. Block widział je w Muzeum Czartoryskich w Krakowie oraz w muzeum we Wrocławiu. Kompletny cykl znajduje się obecnie w zbiorach Rijksmuseum w Amsterdamie (Block, poz. 63, zdj. nr 87, 87a-z). Niektórzy autorzy do dziś twierdzą, iż Falck mógł umrzeć w 1664 roku w Hamburgu,[17] co z uwagi na potwierdzony przez Blocka pochówek zmarłego w kościele św. Piotra i Pawła w Gdańsku w 1777 lub poprawniej w 1771 roku jest mało prawdopodobne. Nie jest to jednak niemożliwe.

 

[15] Jeden egzemplarz znajduje się w Dolnośląskiej Bibliotece Publicznej im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu. Wersja cyfrowa na stronach Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej, strona tytułowa z ryciną Jeremiasza Falcka na stronie 7. Dostęp w Internecie: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=7936&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=BE9298CAE06798A70313C2B52477D8DC-15

[16] J. Tandecki, Bierpfaff, Johann Christian, [w:] Saur Allgemeines Künstlerlexikon, München, Leipzig 1995, s. 577 i nast.

[17] Ostatnio Zabuska 2003, s. 339.