Jeremiasz Falck

Fakt, że Jeremiasz Falck pobierał pierwsze nauki u rytownika Willema Hondiusa nie został wprawdzie potwierdzony, jednak z uwagi na powiązania rodzinne a także stylistyczną bliskość portretów Falcka i Hondiusa wydaje się to co najmniej prawdopodobne. W latach od 1639 do 1645 Falck mieszkał i pracował w Paryżu, gdzie tworzył prace nawiązujące stylistycznie do sztuki francuskiej i holenderskiej, uprawianej chociażby w pracowniach grafiki i malarstwa takich artystów jak: Abraham Bosse (1602/04-1676), François Chauveau (1613-1676) czy Cornelis Bloemaert (1603-1692). Współpracował z czołowymi paryskimi artystami i wydawcami, wśród których znajdowały się takie postacie jak: pochodzący z Lejdy malarz Justus van Egmont (1601-1674), holenderski miedziorytnik Guillaume de Gheyn (*ok. 1610), paryski malarz nadworny i marszand Jean Le Blond (ok. 1636-1709), czynni zawodowo w Paryżu od połowy wieku miedziorytnicy Jean-Baptiste Humbelot, François Mazot i Jérôme David (ok. 1605-1670), księgarz, marszand, wydawca, rytownik i malarz François Langlois (L'Anglois) zwany Chartres lub Ciartres (1588-1647), a także flamandzki rytownik i wydawca Herman Weyen (1638-1669).

Możemy wyjść z założenia, że w pierwszych latach w Paryżu Falck pracował w warsztatach pod kierunkiem osiadłych tam miedziorytników i, jako że był uznawany za niedoświadczonego, nie wolno mu było sygnować swoim nazwiskiem wykonanych przez siebie sztychów. Do tych wczesnych prac zalicza się podręcznik do nauki rysunku lub wzornik dla miedziorytników, zawierający 23 ryciny przedstawiające szczegóły anatomiczne oraz męskie i żeńskie popiersia według rysunków mieszkającego w Bolonii malarza Giovanniego Francesca Barbieriego zwanego Guercinem (1591-1666), które zostały wyrytowane przez Falcka, ale nie są przez niego sygnowane. Podręcznik pod tytułem „Livre de Portraiture“ wydał Weyen w 1641 roku w Paryżu (Block, poz. 172). W 1890 roku, roku wydania publikacji Blocka zawierającej rejestr wszystkich prac Falcka, kompletny egzemplarz podręcznika znajdował się w muzeum w Poznaniu; obecnie jego niepełne wydanie posiada biblioteka Uniwersytetu w Heidelbergu (zob. PDF).

Począwszy od roku 1642 Falck rytował portrety członków francuskiej rodziny królewskiej na podstawie obrazów flamandzkiego malarza Justusa van Egmonta, który w roku 1628, po naukach w Antwerpii oraz pracy w pracowni Petera Paula Rubensa (1577-1649), wyjechał do Paryża, gdzie był malarzem nadwornym królów Francji - Ludwika XIII i Ludwika XIV. Pierwszym portretem z tej serii był prawdopodobnie wizerunek bratanicy Ludwika XIII, Anny Marii Ludwiki d’Orléans (1627-1693), na którym jej królewskie pochodzenie wyraźnie podkreślają korona, gronostajowa peleryna i lilie francuskie wyhaftowane na sukni. Twórca obrazu, na którego podstawie wykonano sztych, został wymieniony w wersji francuskiej jako Justus d’Egmont a także jako wydawca wraz z paryskim adresem; Falck sygnował ją skrótem „F. sculpsit“ oznaczającym „Falck rytował“ (Block, poz. 210, zdj. nr 1). W 1643 roku powstały portrety króla Ludwika XIII (1601-1643) (Block, poz. 259, zdj. nr 2) oraz Anny Austriaczki (1601-1666), określonej w opisie ryciny jako królowej Francji i Nawarry, właściwie Anny Marii Maurycji - infantki hiszpańskiej, arcyksiężnej austriackiej, od 1615 roku żony króla Francji Ludwika XIII oraz w latach 1643-1651 regentki Francji w imieniu swojego nieletniego syna Ludwika XIV (Block, poz. 209, zdj. nr 3). Na obu rycinach podany jest Egmont jako malarz pierwowzoru i wydawca; rytownik sygnował je dumnie swoim pełnym nazwiskiem: „Falck fecit“, czyli „Falck wykonał“. Dwie kolejne ryciny, przedstawiające Ludwika XIII na koniu, z których jedna została wykonana na podstawie obrazu Jeana Le Blonda, widział Block w polskich zbiorach, a mianowicie w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie oraz w kolekcji Mieczysława Gwalberta Pawlikowskiego (1834-1903) we Lwowie. Portret Ludwika XIV. jako dziecka, przedstawionego z umieszczoną nad jego głową królewską koroną, w gronostajowym płaszczu i z berłem w ręku, wykonał Falck w 1646 roku na podstawie obrazu Egmonta; jedną odbitkę z następnego roku widział Block w Muzeum Czartoryskich, jedna znajduje się obecnie w Muzeum Brytyjskim w Londynie (Block, poz. 262, zdj. nr 4). Portret bez sygnatury Falcka, to wykonany w 1645 roku wizerunek Ludwiki Marii Gonzagi, która w tym samym roku poślubiła Władysława IV Wazę i tym samym została królową Polski. Urodziła się w Paryżu jako Luisa Maria Gonzaga (1611-1667). W roku 1627 miała wyjść za mąż za księcia Orleanu, jednak król Francji nie wyraził na to zgody. W 1640 roku założyła salon literacki w Paryżu i spotkała brata króla Polski, Jana II Kazimierza Wazę. Gdy trzy lata po ślubie Władysław IV umarł, wyszła za mąż za Jana i ponownie została królową Polski, wielką księżną Litwy i tytularną królową Szwecji (Block, poz. 258, zdj. nr 5).