Sławomir Elsner. Precyzja i nieostrość

Sławomir Elsner posiada umiejętność dostrzegania tego, co kryje się za znanymi wizualnymi przekazami, takimiż wzorcami i nawykami. W Museum Wiesbaden, w którym właśnie odbywa się jego najnowsza wystawa, można go spotkać również w roli zwiedzającego historyczne zbiory tej bogatej w tradycje instytucji, której początki sięgają czasów Goethego i w której podziwiać można sztukę różnych epok i stylów, począwszy od gotyku, poprzez niemiecką secesję, czyli Jugendstil, i ekspresjonizm, aż po sztukę współczesną. Wzorce wizualne i twórcze zarazem, zarówno te dawne, jak i te współczesne, są dla Elsnera otwartą księgą, podobnie jak popularne przekazy takie jak fotografia czy zdjęcia prasowe, których motywy od dwóch dekad artysta poddaje krytycznej analizie i na różne sposoby przetwarza w swoich pracach. Na pierwszy rzut oka można w nich odkryć zapożyczenia z nurtów sztuki XX wieku, takich jak colour field painting, fotorealizm czy pop-art, albo z twórczości Gerharda Richtera, których założenia są za pomocą wyrafinowanej techniki malarskiej i rysunkowej przez Elsnera nie tylko modyfikowane, ale także kwestionowane. Bez dokładnej wiedzy na temat czasochłonnych procesów twórczych artysty wprost nie sposób rozszyfrować jego seryjnie tworzonych prac pod względem ich estetyki ani interpretacji. On sam niechętnie odnajduje się w artystycznej czołówce, woli medytacyjne zacisze swojej berlińskiej pracowni i bezpretensjonalne rozmowy o sobie i swoich pracach. A przecież może wykazać się całkiem sporymi seriami dzieł, długą listą wystaw indywidualnych oraz zbiorowych a także katalogów, które bardzo szczegółowo dokumentują poszczególne fazy jego dotychczasowej twórczości. 

Do prac, które powstały jeszcze w okresie studiów, należy cykl 20 małoformatowych barwnych fotografii przedstawiających go w różnych zawodowych rolach – jako sprzedawcę kebabów, nauczyciela, rolnika, lekarza, muzyka orkiestrowego czy też policjanta (zdj. nr 1–8

). Zdjęcia te nasuwają pytanie o tożsamość ich autora: czy zawody, w które się wcielił, to te, które uważa, że mógłby je sam wykonywać, a może te, które kiedyś rzeczywiście wykonywał, albo po prostu chce nam dać wgląd w rzeczywistość poszczególnych profesji, wpisując się w ich scenerię, za każdym razem w nowym przebraniu? Koncepcję tej artystycznej sesji zdradza najwyraźniej reprodukowany zestaw całej serii zdjęć (zdj. nr 9

Elsner 9

). Z kolei pojedyncze fotografie cyklu, prezentowane w mediach społecznościowych, czy też w różnych miejscach wystawy stałej właśnie w Wiesbaden, pozostawiają wątpliwość co do tego, czy artysta pokazuje nam rzeczywiście siebie, na co wskazywałaby nazwa cyklu „Slawomir” (1999), czy chodzi mu raczej o przedstawienie funkcji jakie pełnią prywatne fotografie – od utrwalenia chwili, poprzez dokumentację, aż po autoinscenizację, z ich technicznymi i immanentnymi brakami.

Fotografia pozostała dla niego, wszak na trochę innym poziomie, podstawowym źródłem inspiracji w jego twórczości, odkąd zaczął przenosić motywy sporządzanych przez siebie fotografii do swoich akwareli, później także rysunków wykonanych kolorowymi kredkami. W serii „1. November” (1 listopada, zdj. nr 10

), dla której w latach 1999–2002 stworzył pięć akwareli, artysta skupił się na zjawiskach świetlnych i kolorystycznych będących rezultatem niedoświetlenia zdjęć sporządzonych nocą. Motywem przewodnim serii jest emocjonalny nastrój, który powstaje, gdy w katolickie święto Wszystkich Świętych Polki i Polacy odwiedzają cmentarze, by na grobach swoich bliskich złożyć kwiaty i zapalić znicze. Morze światełek wyłaniające się z ciemności oświetla ludzką egzystencję – pomiędzy przemijaniem, pamięcią a żywą teraźniejszością.