Olga Boznańska. Kraków – Monachium – Paryż

Mimo wszystko nadal bierze ona udział w wystawach i otrzymuje ważne wyróżnienia. W 1925 roku na wystawie „Portret Polski“ Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, którego członkiem zostanie trzy lata później, zostaje obdarowana najwyższymi honorami. W 1928 roku jest po raz ostatni obecna na wystawie w salonie Société nationale des beaux-arts. Poza tym jej prace wystawia Brooklyn Institute of Arts and Science w Nowym Jorku. W 1929 roku ostatni raz bierze udział w wystawach zorganizowanych przez Carnegie Institute w Pittsburghu oraz Salon des Tuileries w Paryżu. W sierpniu 1930 roku udaje się do Krakowa i zostaje tam przez rok. W następnym roku krakowskie TPSP organizuje dla niej wystawę indywidualną. W 1932 roku wystawia po raz ostatni w towarzystwie Sztuka w Warszawie. W kolejnych latach jej prace zobaczyć można w wystawach grupowych sztuki polskiej w Moskwie (1933), Berlinie i Warszawie (1935), Paryżu i Warszawie (1937) oraz w Poznaniu (1938). Jeszcze jedna wystawa indywidualna, na której pokazano 27 jej prac, odbywa się w roku 1938 w ramach XXI edycji Biennale w Wenecji.

Już pod koniec lat dwudziestych dramatycznie pogarsza się jej sytuacja finansowa. Od 1932 roku jej dochody, głównie pochodzące z wynajmu domu w Krakowie, nie wystarczają już, by mogła wyjechać do rodzinnego miasta. W 1934 miasto stołeczne Warszawa oraz polski Fundusz Kultury Narodowej udzielają jej wsparcia rzędu paru tysięcy złotych. W tym samym roku jej siostra Iza popełnia samobójstwo, Olga przechodzi załamanie psychiczne i podupada na zdrowiu. W 1936 roku historyk literatury i publicysta Zygmunt Lubicz-Zaleski (1882-1967) nabywa dla państwa polskiego kilka jej obrazów. W maju 1937 roku z inicjatywy malarki Mai Berezowskiej (1893-1978) powstaje Komitet Przyjaciół Olgi Boznańskiej, który zbiera pieniądze na zakup dzieł malarki dla Muzeum Narodowego w Warszawie. W lipcu 1939 roku attaché kulturalny polskiej ambasady odznacza ją w jej paryskiej pracowni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Olga Boznańska umiera 26 października 1940 roku w Hôpital de la Pitié i zostaje pochowana na cmentarzu parafii polskiej Cimetière des Champeaux w Montmorency, mieście na północ od Paryża.

Axel Feuß, wrzesień 2017 r.

Literatura przedmiotu:

Helena Blumówna, Olga Boznańska, 1865-1940. Materiały do monografii, Warszawa 1949.

Olga Boznańska (1865-1940). Wystawa zbiorowa, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1960.

Helena Blum, Olga Boznańska, Warszawa 1974.

Münchner Maler im 19. Jahrhundert, tom 1, Monachium 1982, s. 121 i nast.

Saur Allgemeines Künstlerlexikon, tom 13, Monachium/Lipsk 1996, s. 485 i nast.

Jednodniówka – Eintagszeitung, reedycja pod red. Zbigniewa Fałtynowicza i Elizy Ptaszyńskiej, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, Suwałki 2008, jednocześnie katalog wystawy „Signatur - anders geschrieben. Anwesenheit polnischer Künstler im Lichte von Archivalien“, Polnisches Kulturzentrum (Centrum Kultury Polskiej), Monachium 2008.

Ewa Bobrowska, Urszula Kozakowska-Zaucha (red.), Olga Boznańska (1865-1940), katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2014 (w wersjach polskiej i angielskiej wraz z obszernym wykazem publikacji).

Renata Higersberger (red.), Olga Boznańska (1865-1940), katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2015 (wersja dwujęzyczna: polsko-angielska).