Olga Boznańska. Kraków – Monachium – Paryż
Mediathek Sorted
Boznańska równie często portretuje osobistości francuskiego świata artystycznego jak i przedstawicieli kręgów intelektualnych z innych krajów. Są wśród nich: pisarz, krytyk i marszand Henri Pierre Roché (1879-1959; ok. 1903, własność prywatna), żona rumuńskiego mikrobiologa w Instytucie Pasteura Constantina Levaditiego (1874-1953), Hélène Istrati (1905, własność prywatna), amerykańska pisarka Natalie Clifford Barney (1876-1972; ok. 1907, Smithsonian American Art Museum w Waszyngtonie), krytyk sztuki Achille Segard (1872-1936; ok. 1910), krytyk piszący dla czasopisma „Pan“ Pierre Tournier (ok. 1912), poeta, dramaturg i krytyk teatralny baron Édouard Franchetti (ok. 1912, kolekcja prywatna) oraz wielu innych. Artystka uchodzi za malarkę, która do końca życia namalowała najwięcej polskich artystów i intelektualistów, tak wielu, że nie sposób ich tu wymienić. Tak znaczna ilość jej portretów, to nie tylko dokument świadczący o jej bujnym życiu towarzyskim, to także niezwykła kronika polskiego i międzynarodowego środowiska artystycznego w Paryżu za życia artystki.[46] Pracownia malarska Boznańskiej jest jednym z tych szczególnych miejsc, które przyciągają jak magnes Polaków przybywających do Paryża, poza innymi jak: pracownią rzeźbiarza Cypriana Godebskiego (1835-1909), atelier malarza Jana Chełmińskiego (1851-1925), Hotelem Lambert będącego rezydencją rodu Czartoryskich czy mieszkania syna emigranta, Władysława Mickiewicza (1838-1926) - księgarza, literata, tłumacza i założyciela Biblioteki Polskiej, którego córka Maria ze szczególną serdecznością przyjmuje przede wszystkim artystów.[47]
Jednakże portrety, które Boznańska pokazuje na paryskich i międzynarodowych wystawach, są do ok. 1913 roku anonimowe, znaczy to, że artystka nie podaje nazwisk portretowanych osób (zdj. nr 39, 40) lub podaje tylko ich inicjały. I tak, na Biennale w Wenecji w 1910 roku prezentuje w Czesko-Polskim Pawilonie - poza obrazem „Dwójki dzieci“ - „Portret pana X.“ („Ritratto del Sig. X“) oraz „Portret kobiety w brązowej sukience“ (ok. 1906, zdj. nr 41), osób do dziś niezidentyfikowanych.[48] Anonimowe były również trzy portrety zakupione przez francuski rząd w różnych latach, jak „Portret młodej kobiety“, niedawno zidentyfikowany jako wizerunek Janiny Dygat, nabyty w 1904 roku w salonie wystawowym Société nationale des beaux-arts,[49] portret „Młodej kobiety w bieli“ z 1912 roku, zakupiony w tym samym roku i w tym samym salonie przedstawiający jak dziś wiadomo Elzę Krause, córkę krakowskiego architekta Józefa Sarego, a także portret niezidentyfikowanej do dziś „Pani D …“ zakupiony w 1913 roku (wszystkie w zbiorach Musée d'Orsay w Paryżu).[50]
[46] Szczegółowy wykaz osób portretowanych przez Boznańską u Ewy Bobrowskiej, Olga Boznańska and Her Artistic Friendships, [w:] katalog wystawy „Olga Boznańska“, Kraków 2014, s. 95-97.
[47] Ewa Bobrowska, Paris of Her Dreams, [w:] katalog wystawy „Olga Boznańska“, Kraków 2014, s. 54.
[48] IX esposizione internazionale d'arte della citta di Venezia, 1910. Catalogo, Wenecja 1910, s. 85, n 4-6. Dostęp w Internecie: https://archive.org/details/ixesposizioneint00bien
[49] Patrz przyp. nr 45.
[50] Młoda kobieta w bieli, 1912, olej na tekturze, 113 x 88 cm, sygn. Olga Boznańska 1912, Musée d'Orsay, Paryż, nr inw. RF 1980 71, LUX 1038, JdeP 316; dostęp w Internecie: http://www.musee-orsay.fr/en/collections/index-of-works/notice.html?no_cache=1&nnumid=016576&cHash=d289ec9e51 , pod tytułem „Portret Elzy z Sarów Krausowej“ w katalogu wystawy „Olga Boznańska“, Kraków 2014, nr III.60; Portret pani D…, 1913, olej na tekturze, 117 x 71,5 cm, sygn.: Olga Boznańska, Musée d'Orsay, Paryż, nr inw. RF 1980 73, LUX 999, JdeP 315; dostęp w Internecie: http://www.musee-orsay.fr/en/collections/index-of-works/notice.html?no_cache=1&nnumid=016578&cHash=9d0af99753