Józef Brandt

Wakacje letnie Brandt rokrocznie spędza w Polsce, odwiedzając rodzinę w Warszawie i w Konarach, gdzie w roku 1867 osiadł Helbich wraz z rodziną. Swojego przyjaciela, Aleksandra Pruszaka, odwiedza najpierw w Galicji, dokąd Aleksander zbiegł po powstaniu styczniowym 1863 i gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Helenę z Woyciechowskich. Helena i Pruszak zawierają w 1866 roku ślub i osiadają w majątku Orońsko. Gdybym kiedykolwiek chciał poślubić jakąś kobietę, byłaby nią Helena - tak miał powiedzieć Brandt do swoich przyjaciół. Matka Pruszaka, Amelia, uwielbia towarzystwo artystów i stąd też prowadzi w Orońsku salon artystyczno-literacki, w którym poza dyskusjami odbywają się także przedstawienia teatralne i koncerty. Regularnymi gośćmi w Orońsku są nie tylko wujowie Brandta, Helbich i Lesser. Także Brandt przybywa tu za każdym razem na kilka dni. Prawdopodobnie w 1866 roku urządza swoją pierwszą pracownię w Orońsku i odtąd prowadzi w niej zajęcia z uczniami. Amelia Pruszak umiera w 1867 roku, Aleksander w roku 1873, w wieku zaledwie 36 lat. W czerwcu 1877 roku, po odbyciu odpowiednio długiej żałoby, Brandt poślubia Helenę, wdowę po swoim przyjacielu i właścicielkę majątku w Orońsku.[38]

W dorobku artystycznym Brandta niewątpliwie przeważają obrazy ze scenami rodzajowymi. Ich tematami są: „Pożegnanie“ (1867)[39] przedstawiające kozaka na skraju wioski żegnającego swoją żonę; „Na pastwisku“ (1869, zdj. nr 10) z małym muzykantem i jego siostrą; „Postój w miasteczku“ (ok. 1870, zdj. nr 12) oraz „Am Wirtshaus“ (Przed karczmą, zdj. nr 13), czyli dwie sceny przedstawiające konie przed karczmą; „U przewozu“ (1871, zdj. nr. 15) z koczującymi chłopami i handlarzami i ich zaprzęgami, którzy czekają na przeprawę przez rzekę; „Odpoczynek w stepie“ (niedatowany, zdj. nr 20); „Kozak i dziewczyna przy studni“ (1875);[40] „Jarmark w Bałcie“ (1875);[41] „Stepowa stadnina“ (1876, zdj. nr 22), czy też „Polnischer Reiter mit seinem Pferd vor dem Zollhaus“ (Polski jeździec i koń przed komorą celną, 1877, zdj. nr 23). Zachowane do dziś obrazy i szkice to jednak tylko wybór spośród licznych podobnych motywów, aczkolwiek przedstawionych na różne sposoby, co potwierdzają natenczas współczesne fotografie i reprodukcje. W żadnym obrazie Brandta nie brak koni. Większość z nich pokazuje moment wyruszenia w drogę lub podróż przez step, na targ, do pobliskiego miasteczka czy też odpoczynek w jej trakcie. Nie zawsze można rozpoznać, czy bohaterami przedstawionych scen są chłopi czy raczej powracający lub rozproszeni żołnierze, kozacy w czasach pokoju czy też wojny.