Artyści polscy w Monachium w latach 1828–1914

Napływ polskich studentów sztuk pięknych trwał również po roku 1875, jednak wielkich talentów wśród nich już nie było. W centrum polskiej sceny byli Brandt i Wierusz-Kowalski, którzy przed nowymi przybyszami otworzyli swe dostatnie domostwa i udostępnili im „polskie“ rekwizyty znajdujące się w bogatych zasobach swych pracowni.[13] Prywatne szkoły przybierały na znaczeniu. Szczególną atrakcją dla Polaków była założona w roku 1886 prywatna szkoła węgierskiego malarza rodzajowego Simona Hollósy'ego, organizującego kursy malarstwa plenerowego, które odbywały się w miesiącach letnich na Węgrzech. Do roku 1911 jego szkołę odwiedziło około 30 polskich uczniów malarstwa. Określoną w owym czasie przez Rosenberga jako „polską kolonię“[14] inni postrzegali również jako „szkołę“ zamkniętą. W listopadzie 1887 roku czasopismo „Kunst für alle“ opublikowało ilustrację przedstawiającą paletę malarską na której widnieją typowe motywy ośmiu polskich malarzy, między innymi Brandta i Fałata, (była to w owych czasach powszechnie znana forma prezentacji grup artystów; podobne istniały również dla innych ośrodków akademickich, zdj. nr 15), pisząc: „Z licznej kolonii polskich artystów, których gościmy u nas w Monachium, niektórzy z nich zebrali się, by w sposób sympatycznie żartobliwy uwiecznić się na jednej palecie, którą niniejszym drukujemy. Harmonia całości pozwala łatwo zauważyć, jaką wspólną szkołę tworzą ci artyści, nawet jeśli geniusz J. von Brandta wycisnął na niej swe piętno, wywierające na każdego z nich mniejszy lub większy wpływ.“[15]

W okresie od 1890 roku do roku 1914 na pierwszy plan wysunęły się nowe kierunki sztuki: powstały pod wpływem francuskiego impresjonizmu nurt secesji oraz wywodzący się z Anglii i Szkocji nurt sztuki użytkowej. Wraz z powstaniem czasopisma Jugend w roku 1896 Monachium stało się jednym z ośrodków Jugendstilu, niemieckiej odmiany secesji. Polskie artystki i polscy artyści, jak Stanisław Grocholski, Wacław Szymanowski i Olga Boznańska (1865-1940, zdj. nr 16), brali udział w wystawach organizowanych przez założone w roku 1892 stowarzyszenie Münchener Secession (Secesja Monachijska). Inni, jak Otolia Kraszewska (1859-1945, zdj. nr 17, 18), Edward Okuń i Feliks Wygrzywalski, pracowali jako ilustratorzy dla czasopisma Jugend. Wśród prywatnych szkół wyższych popularność zyskała założona w roku 1891 szkoła słoweńskiego malarza rodzajowego i portrecisty Antona Ažbe'go, w której studiowało trzydziestu Polaków, a w roku akademickim 1896/97 także późniejsze sławy malarstwa rosyjskiego: Aleksiej Jawlensky i Wassily Kandinsky. W roku 1897 ukazało się raz jeszcze "monachijskie wydanie specjalne", sporządzone przez polskich artystów mieszkających w Monachium, pod tytułem Jednodniówka Monachijska, będące jednorazowym czasopismem poświęconym sztuce w stylu czasopisma Jugend, zawierające winiety, ilustracje i reprodukcje obrazów oraz wiersze i utwory prozatorskie polskich autorów mieszkających poza granicami kraju.[16]

W latach 1890-1914 na monachijską Akademię zapisało się 125 polskich studentów, w tym 45 po roku 1900. W okresie od roku 1824 do roku 1914 oficjalne studia na kierunku sztuk pięknych podjęło tam łącznie 322 polskich studentów. Licząc wszystkich polskich artystów, których pobyt w Monachium został udokumentowany, to liczba tych, malarzy, rzeźbiarzy i architektów, którzy przewinęli się przez kręgi artystyczne miasta, sięga około 700 polskich.[17] Wraz z wybuchem I wojny światowej w roku 1914 młodzi polscy artyści stracili zainteresowanie studiami w Monachium i zmienili orientację na Paryż.

Axel Feuß, grudzień 2015 r.