Polska droga do wolności na okładkach magazynu DER SPIEGEL (1980-1990)

Polska tematyka powróci na okładkę magazynu na kilka tygodni przed wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce. W październikowym wydaniu 41/1981 ukazała się w tamtym czasie jedna z bardziej znanych polskich okładek. [Il. 14] Strona tytułowa przedstawia nieco kuriozalną scenę, w której Lech Wałęsa przedstawiony jako zapaśnik dźwiga sztangę. Ogromny ciężar, z którym zmaga się przywódca polskiego ruchu robotniczego dodatkowo obciążony jest przez wielkiego czerwonego niedźwiedzia. Gra symboli uchwycona przez rysownika jednoznacznie przywołuje na myśl „radzieckiego drapieżnika”, z którym mocuje się sztangista. Ciężar, rozmiar oraz złowrogie spojrzenie drapieżnika budują atmosferę zagrożenia agresją zwierzęcia – w domyśle ZSRR. Ogrom odpowiedzialności spoczywający na barkach Lecha Wałęsy zdaje się jednak nie załamywać polskiego lidera opozycyjnego. Autorem niezwykle popularnej okładki był francuski grafik i autor rysunków komiksowych Jean Sole. Przedostatnie wydanie tygodnika w 1981 r. także poświęcono polskiej problematyce. Okładka numeru 52/1981 bezpośrednio odwoływała się do wprowadzonego 13 grudnia stanu wojennego na terenie Polski. [Il. 15] Redakcyjny fotomontaż ukazuje gen. Wojciecha Jaruzelskiego, który po wprowadzeniu stanu wyjątkowego stanął na czele państwa. Za plecami generała dostrzec można żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego (Polnische Volksarmee). Tytuł magazynu stwierdzał Partia na wykończeniu Wojsko ma uratować Polskę (Partei am Ende Polnische Militär soll Polen retten). Stronę tytułową drugiego wydania ze stycznia 1982 r. można uznać za kontynuację tematyki związanej z wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce. [Il. 16] Okładka zeszytu 2/1982 odnosi się do wspomnianego rysu historiograficznego i geopolitycznego Polski po 1945 r. Główna tematyka numeru zarysowywała zachodnioniemieckiemu czytelnikowi kapitalne znaczenie Polski dla ZSRR i systemu państw bloku wschodniego. Na stronie tytułowej umieszczono mapę Polski z zarysem granic sprzed i po II wojnie światowej. Fotografia nałożona na mapę przedstawia głównych aktorów konferencji „wielkiej trójki” – Winstona Churchilla, Franklina Delano Roosvelta i Józefa Stalina. Podpisy na okładce stwierdzały: Jałta 1945 Jak Polska została sprzedana (Jalta 1945 Wie Polen verkauft wurde). Kluczowe dla Polski miesiące między sierpniem 1980 r. i zdławieniem oficjalnej działalności opozycji poprzez wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. znalazło odzwierciedlenie w cotygodniowej niemalże sprawozdawczości magazynu o sytuacji w kraju nad Wisłą, jak również znajdowało odbicie w okładkach tygodnika poświęconych Polsce i wielkim Polakom. Ostatnia w tym burzliwym okresie okładka poświęcona została sytuacji internowanych przez wojskową dyktaturę opozycjonistów. [Il. 17] Strona tytułowa wydania 10/1982 z 8 marca to fotomontaż przedstawiający Adama Michnika, jednego z liderów opozycji, na tle więziennego okna z kratami. Tytuł numeru stwierdzał: Gryps do Spiegla: „Wszyscy jesteśmy zakładnikami” Więzień Polski Michnik o dyktaturze wojskowej (Kassiber an den Spiegel: „Wir sind alle Geiseln Polen-Häftling Michnik über die Militärdiktatur).          

Przez kolejne trzy lata polska problematyka nie pojawi się na okładce magazynu. Niezwiązaną bezpośrednio z sytuacją społeczno-polityczną w Polsce, aczkolwiek ponownie przedstawiającą polskiego papieża Jana Pawła II, była okładka z numeru 51/1983. [Il. 18] Redakcja magazynu w zeszycie jako główny temat podjęła znaczenie kultu Maryjnego w Kościele Katolickim. Strona przedstawia Matkę Boską, do której modli się Jan Paweł II. Autorem rysunku był wzięty niemiecki malarz Mathias Waske. Względna stabilizacja sytuacji w Polsce wymuszona przez wojskową dyktaturę doprowadziła do reglamentacji informacji, które przenikały do zachodnich mediów. Oficjalnie zniesiony 23 lipca 1983 r. stan wojenny oznaczał dla polskich władz pewność, iż nie ma szybkiego powrotu do swego rodzaju dualizmu społecznego, w którym to partia oficjalnie reprezentuje społeczeństwo, te zaś w opozycji do niej zdołało wytworzyć oddolnie własne formy społecznej reprezentacji. Okres między 1983 a 1987-88 r. przyniósł załamanie w ilości informacji publikowanych przez hamburski tygodnik o Polsce. Dotyczy to także stron tytułowych. Jedyną okładką podejmującą polską problematykę w tym czasie było wydanie poświęcone sprawie zabójstwa kapelana „Solidarności” księdza Jerzego Popiełuszki w 1984 r. [Il. 19] Strona tytułowa numeru 5/1985 z 28 stycznia skomponowana została z fragmentu fotografii ks. Popiełuszki oraz tytułu Jak tajna policja zamordowała proces w Polsce (Wie Geheimdienst mordete Prozess in Polen), przy czym słowo proces Prozess ułożone zostało w znak jednoznacznie odnoszące się do logotypu „Solidarności”. Główną tematyką wydania był proces zabójców ks. Popiełuszki oraz reperkusje politycznego mordu dla sytuacji wewnętrznej w Polsce Ludowej.