Menu toggle
Navigation

Roland Schefferski – artystyczne strategie pamięci kulturowej

Roland Schefferski

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Zdj. nr 1: Odzyskane z pamięci - Wwystawa Rolanda Schefferskiego: Wiedergewonnen aus dem Gedächtnis/ Odzyskane z pamięci, koncept: Museum Galerie, Berlin 1994.
  • Zdj. nr 2: Dziesięć przykazań - Wystawa Rolanda Schefferskiego: Obrazy wymazane z pamięci, sklep ze starociami David Kirby, Berlin 1997.
  • Zdj. nr 3: Obrazy wymazane z pamięci, 2 - Wystawa Rolanda Schefferskiego Ausgelöschte Bilder / Obrazy wymazane z pamięci, sklep ze starociami David Kirby, Berlin 1997.
  • Zdj. nr 4a: Proletariat - Wystawa Rolanda Schefferskiego Fragmentaryczność Pamięci, sklep ze starociami, Gdańsk 1998.
  • Zdj. nr 4b: Proletariat - Wystawa Rolanda Schefferskiego Fragmentaryczność Pamięci/ Fragmentierung des Gedächtnisses, sklep ze starociami, Gdańsk 1998.
  • Zdj. nr 5: Gdańszczanki, detal - Wystawa Geschehnisse, die ungenannt bleiben/ Nienazwane zdarzenia, Museum Ostdeutsche Galerie, Ratyzbona 2000.
  • Zdj. nr 6a: Wystawa Geschehnisse, die ungenannt bleiben/ Nienazwane zdarzenia - Z okazji przyznania nagrody finansowej towarzyszącej nagrodzie im. Lovis-Corinth.
  • Zdj. nr 6b: Wystawa Geschehnisse, die ungenannt bleiben, 2 -
  • Zdj. nr 7a: Sediment I/ Osad I oraz II, 1999-2000 - Wystawa Rolanda Schefferskiego "Empty Images", Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Gdańsk 2007.
  • Zdj. nr 7b: Sediment I/ Osad I oraz II, 1999-2000 - Wystawa, Gdańsk 2007.
  • Zdj. nr 8: Stwórz sobie własny obraz Berlina - Akcja plakatowa przygotowana na Dni Berlina w Warszawie w 2000 r.
  • Zdj. nr 9: Berlińczycy, 2000/2012 - Berlińczycy, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2012.
  • Zdj. nr 10: Enklawa/Enklave - Instalacja przygotowana na wystawę Dialog Loci. Sztuka w zagubionym miejscu/Dialog Loci. Kunst an einem verlorenen Ort, Kostrzyn nad Odrą 2004.
  • Zdj. nr 11a: To dotyczy ciebie - Akcja przygotowana w ramach międzynarodowego projektu Słubfurt City?, Frankfurt nad Odrą) / Słubice, 2004/05.
  • Zdj. nr 11b: To dotyczy ciebie, 2 - Akcja przygotowana w ramach międzynarodowego projektu Słubfurt City?, Frankfurt nad Odrą) / Słubice, 2004/05.
  • Zdj. nr 12: Rozmowa w zielonym obszarze, na platformie "Die Insel", Berlin-Neukölln, zbudowanej przez Christiana Hasucha. - W ramach cyklu poświęconego sztuce miejskiej Okkupation/Okupacja.
  • Zdj. nr 13a: Co robi choinka… - W ramach projektu artystycznego "An die Arbeit [Do roboty]"; ogród Towarzystwa Przyjaciół Sztuki Kunstverein LandKunstLeben e.V., dawny ogród zamkowy Steinhöfel/Brandenburgia.
  • Zdj. nr 13b: Co robi choinka…, 2 - W ramach projektu artystycznego "An die Arbeit [Do roboty]"; ogród Towarzystwa Przyjaciół Sztuki Kunstverein LandKunstLeben e.V., dawny ogród zamkowy Steinhöfel/Brandenburgia.
  • Zdj. nr 14a: Nasz ogród - W ramach projektu artystycznego "Blühende Landschaften [Kwitnące krajobrazy]", Zempow/Brandenburgia 2008; wiejski ogród w gospodarstwie Buchfinkenhof.
  • Zdj. nr 14b: Nasz ogród, 2 - W ramach projektu artystycznego "Kwitnące krajobrazy", Zempow/Brandenburgia 2008; wiejski ogród w gospodarstwie Buchfinkenhof.
  • Zdj. nr 15a: Inwentaryzacja/Bestandsaufnahme - Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra.
  • Zdj. nr 15b: Inwentaryzacja/Bestandsaufnahme, 2 - Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra.
  • Zdj. nr 16a: reKonstrukcja, widok wnętrza - Świątynia Pomony, belweder, Poczdam; wzniesiona w 1800 r. wg projektu Karla Friedricha Schinkela, zniszczona w czasie II wojny światowej, odbudowana w latach 1992/93, odrestaurowana w 2009 r.
  • Zdj. nr 16b: reKonstrukcja, widok z zewnątrz - Świątynia Pomony, belweder, Poczdam; wzniesiona w 1800 r. wg projektu Karla Friedricha Schinkela, zniszczona w czasie II wojny światowej, odbudowana w latach 1992/93, odrestaurowana w 2009 r.
  • Zdj. nr 17a: Empty Images, 2000/2006 - Los Angeles Times, 4 sierpnia 2000.
  • Zdj. nr 17b: Empty Images, 2000/2006 - Bild (Berlin), 12 stycznia 2006.
  • Zdj. nr 18a: Financial Time(s), 2012 - Collegium Polonicum, Słubice.
  • Zdj. nr 18b: Financial Time(s), 2012, widok 2 - Collegium Polonicum, Słubice.
  • Zdj. nr 19a: Z życia Europejczyków - Wystawa "Recall", Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra.
  • Zdj. nr 19b: Z życia Europejczyków, 2 - Wystawa "Recall", Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra.
  • Simone Froboese: Roland Schefferski - To dotyczy ciebie/Das betrifft dich, Divine Film.

    Simone Froboese: Roland Schefferski

    To dotyczy ciebie/Das betrifft dich, Divine Film.
Roland Schefferski
Roland Schefferski

Berlińska wystawa Ausgelöschte Bilder/ Obrazy wymazane z pamięci dała początek nowemu cyklowi pod tym samym tytułem (zdj. nr 3). Schefferski wyciął motywy prywatnych fotografii z okresu nazistowskiego, które  znalazł w albumach fotograficznych na targach staroci do tego stopnia, że pozostał po nich jedynie wąski brzeg. Dla artysty była to prosta strategia umożliwiająca mu wskazanie zaistniałego po wojnie w Niemczech procesu wyparcia ze świadomości przeszłości. Widzowie zostali nakłonieni do zastanowienia się, co w ich własnej pamięci pozostało z obrazów tamtych lat. Na gdańskiej wystawie Fragmentaryczność pamięci podobne obiekty mogły kojarzyć się z próbami wymazywania niemieckiej przeszłości w Polsce po II wojnie światowej[5]. W interakcji z widzem Obrazy wymazane z pamięci odwołują się do kulturowej i kolektywnej pamięci obu zaangażowanych w te wydarzenia narodów[6]. Do pamięci kolektywnej Polaków nawiązuje akcja Schefferskiego Stwórz sobie własny obraz Berlina przeprowadzona w 2000 r. w Warszawie. Artysta pokazał wówczas na pięćdziesięciu billboardach jedynie brzegi po wyciętych motywach oficjalnych niemieckich plakatów reklamowych Berlina, zachęcając w ten sposób mieszkańców polskiej stolicy do zrewidowania ich prawdopodobnie dość stereotypowych wyobrażeń o Niemcach (zdj. nr 8)[7].Liczne akcje artystyczne Rolanda Schefferskiego bazują na interaktywnych procesach i okresowo, nieoczekiwanie, a nawet niezauważalnie ingerują w świat sztuki bądź codzienność. W akcji Berlińczycy realizowanej w latach 2000-2012 m.in. na wystawach w Warszawie, Los Angeles, Berlinie i Krakowie[8] artysta zachęcał widzów do zamiany w szatni swoich wierzchnich okryć na takie, na które uprzednio naniósł obrysy sylwetek rzeczywistych mieszkańców Berlina (zdj. nr 9). Schefferski uzyskał w ten sposób symboliczną interakcję między odległymi miejscami i grupami osób. Artysta zainicjował też rozmowy między twórcami kultury a przypadkowymi przechodniami bądź zwiedzającymi, m.in. w 1998 r. w Mediolanie[9], w 2002 r. w Linz z okazji święta miasta[10], w 2003 r. w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (zdj. nr 15 a, b) przy instalacji Inwentaryzacja/Bestandaufnahme oraz w 2006 r. w Berlinie Neukölln w akcji pt. Gespräch im grünen Bereich/Rozmowa w zielonym obszarze (zdj. nr 12)[11].

Instalacje Schefferskiego w przestrzeni publicznej stanowią zachętę do dyskusji nad postrzeganiem określonych miejsc. Artysta „ożywił” ruiny starówki w Kostrzynie, ustawiając meble pokojowe i montując instalację dźwiękową z zapisem rozmów niemieckiej i polskiej rodziny (zdj. 10)[12]. Instalacja Was mach ein Tannenbaum…/Co robi choinka… (zdj. nr 13 a, b) z 2006 r. zrealizowana w dawnym ogrodzie zamku Steinhöfel zadawała pytanie o sposób obchodzenia się ze środowiskiem naturalnym i umożliwiała zwiedzającym umieszczenie w niej własnych przedmiotów. W artystycznej interwencji Unser Garten/Nasz ogród z 2008 r. Schefferski zainstalował w nowo założonym wiejskim ogrodzie w Zempow (zdj. nr 14 a, b) krytyczne cytaty wypowiedzi z forum internetowego poświęconego temu tematowi, które artysta odniósł również do perspektywy „kwitnących krajobrazów” (hasła wyborczego CDU z 1998 r. – przypis. tłum.) w tzw. nowych landach niemieckich[13]. Społeczno-polityczny charakter miały jego artystyczne akcje interwencyjne Das betrifft dich/To ciebie dotyczy we Frankfurcie nad Odrą i Słubicach w 2005 r. (zdj. 11 a, b) oraz Money isn’t everything/Pieniądze szczęścia nie dają w 2009 w Warszawie[14]. W ich przebiegu artysta rozmyślnie gubił monety wybite z odpowiednimi z tej właśnie okazji hasłami. Osoby podnoszące te monety chciał w ten sposób zachęcić do rozmyślań nad wspólną europejską przyszłością, czy też nad stanem społeczeństwa w czasach globalnej gospodarki.
 

[5] Marianna Michałowska: Es bleibt also immer ein Schatten, ein letzter Stein, eine Zeichnung, w: katalog wystawy, Esslingen 2000, str. 16-23

[6]Zum Unterschied zwischen kulturellem und kollektivem Gedächtnis in Schefferskis Arbeiten, also dem, was als bildliche Tradition erinnert wird und dem, was unter neuen Bedingungen möglicherweise erinnert werden soll, por. Axel Feuß: Das fehlende Bild. Künstlerische Strategien von Roland Schefferski zum kulturellen Gedächtnis, w: Katalog wystawy, Zielona Góra 2014, str. 31-35 (dostępne w j. niem. na: artpositions.blogspot.de)

[7] Wywiad w j. niem. Petera Funkena z Rolandem Schefferskim na temat akcji plakatowej Stwórz sobie własny obraz Berlina znajduje się na stronie internetowej: interventur.de

[8] Wystawy: Artpool Berlin, Centrum Sztuki Współczesnej, Zamek Ujazdowski, Warszawa 2000; To Begin where we are, Beyond Baroque Gallery, Los Angeles 2001; Stoffwechsel/Przemiana materii, Galeria Miejsce – der Ort, Berlin 2008; Wir Berliner/My Berlińczycy, Märkisches Museum, Berlin 2009; Berlińczycy, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2012

[9] Ein Gespräch/Una discussione/Rozmowa, Studioventicinque, Mediolan 1998

[10]Akcja Vier Tage Linz / Cztery dni Linz, 2002 z okazji LinzFestTage wspólnie z berlińskim dziennikarzem Christophem Raschem. Schefferski za pomocą rozdawanej przez cztery dni pocztówki z hasłem „Was-ist-hier-los?/Co-tu-się-dzieje?” inicjował rozmowy uczestników. Hasło nawiązywało do oficjalnego sloganu reklamowego miasta „Linz ist los” (Linz się dzieje).

[11] Rozmowa w zielonym obszarze odbyła się w 2006 r. na wzgórzu wzniesionym przez Christiana Hasuchę (www.hasucha.de) artystę uprawiającego sztukę interwencyjną. Wzgórze zatytułowane Insel/Wyspa, zbudowane na trzymetrowych szczudłach i pokryte trawą powstało w cyklu poświęconym sztuce miejskiej Okkupation/Okupacja. Artyści zaproszeni przez Schefferskiego spotykali się na Wyspie z osobami zainteresowanymi sztuką, sąsiadami i przechodniami chętnymi do rozmowy o mieście, dzielnicy Neukölln i codzienności.

[12] Katalog wystawy, Hilden 2004

[13] Katalog wystawy, Berlin 2009

[14] Z okazji festiwalu Money for nothing – Passenger Festival w 2009 r. w Warszawie. Dokładny opis akcji oraz teksty autorów na temat tego i poprzednich projektów Rolanda Schefferskiego można znaleźć na stronie internetowej artysty www.interventur.de w zakładce „Projekty”.