Roland Schefferski – artystyczne strategie pamięci kulturowej

Berlińska wystawa Ausgelöschte Bilder/ Obrazy wymazane z pamięci dała początek nowemu cyklowi pod tym samym tytułem (zdj. nr 3). Schefferski wyciął motywy prywatnych fotografii z okresu nazistowskiego, które  znalazł w albumach fotograficznych na targach staroci do tego stopnia, że pozostał po nich jedynie wąski brzeg. Dla artysty była to prosta strategia umożliwiająca mu wskazanie zaistniałego po wojnie w Niemczech procesu wyparcia ze świadomości przeszłości. Widzowie zostali nakłonieni do zastanowienia się, co w ich własnej pamięci pozostało z obrazów tamtych lat. Na gdańskiej wystawie Fragmentaryczność pamięci podobne obiekty mogły kojarzyć się z próbami wymazywania niemieckiej przeszłości w Polsce po II wojnie światowej[5]. W interakcji z widzem Obrazy wymazane z pamięci odwołują się do kulturowej i kolektywnej pamięci obu zaangażowanych w te wydarzenia narodów[6]. Do pamięci kolektywnej Polaków nawiązuje akcja Schefferskiego Stwórz sobie własny obraz Berlina przeprowadzona w 2000 r. w Warszawie. Artysta pokazał wówczas na pięćdziesięciu billboardach jedynie brzegi po wyciętych motywach oficjalnych niemieckich plakatów reklamowych Berlina, zachęcając w ten sposób mieszkańców polskiej stolicy do zrewidowania ich prawdopodobnie dość stereotypowych wyobrażeń o Niemcach (zdj. nr 8)[7].Liczne akcje artystyczne Rolanda Schefferskiego bazują na interaktywnych procesach i okresowo, nieoczekiwanie, a nawet niezauważalnie ingerują w świat sztuki bądź codzienność. W akcji Berlińczycy realizowanej w latach 2000-2012 m.in. na wystawach w Warszawie, Los Angeles, Berlinie i Krakowie[8] artysta zachęcał widzów do zamiany w szatni swoich wierzchnich okryć na takie, na które uprzednio naniósł obrysy sylwetek rzeczywistych mieszkańców Berlina (zdj. nr 9). Schefferski uzyskał w ten sposób symboliczną interakcję między odległymi miejscami i grupami osób. Artysta zainicjował też rozmowy między twórcami kultury a przypadkowymi przechodniami bądź zwiedzającymi, m.in. w 1998 r. w Mediolanie[9], w 2002 r. w Linz z okazji święta miasta[10], w 2003 r. w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (zdj. nr 15 a, b) przy instalacji Inwentaryzacja/Bestandaufnahme oraz w 2006 r. w Berlinie Neukölln w akcji pt. Gespräch im grünen Bereich/Rozmowa w zielonym obszarze (zdj. nr 12)[11].