Alfred Wierusz-Kowalski
Mediathek Sorted
Pierwsze lata w Monachium były dla młodego malarza okresem poszukiwania własnego miejsca w sztuce. Na krótko fascynował się, jak wielu innych, malarstwem Maksymiliana Gierymskiego[21]. Jego śladem malował zopfy (Abb. 11) (konne polowania i przejażdżki w osiemnastowiecznych strojach dworskich) i sceny, których tłem były niewielkie, polskie miasteczka (Abb. 12). Wypadek w podróży22] (Abb. 13) miał swój pierwowzór w zaginionym obrazie Gierymskiego. Zopfy powstawały do końca lat 70., zachwycając delikatnym światłem rozświetlającym wczesno jesienne pejzaże z bielą i złocieniami brzozowych zagajników, w których myszkują myśliwskie psy i cwałują na smukłych wierzchowcach eleganccy jeźdźcy w czerwonych frakach. Kompozycje te powoli zostały wyparte z twórczości artysty, który zainteresował się około 1880 roku motywami z dalekiego Kaukazu. Jeźdźcy, przedzierający się przez skaliste góry to bohaterowie obrazów, do których inspiracją były śledzona uważnie w Europie wojna na Kaukazie[23]. W pracowni Józefa Brandta znajdował się duży zbiór akcesoriów, strojów, broni wojowników kaukaskich, które należały wcześniej do Teodora Horschelta. Z kolekcji tej korzystał także Wierusz-Kowalski malując swoje obrazy o tematyce czerkieskiej (Abb. 14). W przechowywanej przez rodzinę spuściźnie fotograficznej malarza zachowały się zdjęcia pozujących modeli oraz wizerunki Kozaków. Jednocześnie Alfred Wierusz-Kowalski malował, tak jak w Pradze, proste scenki rodzajowe, ckliwe, w duchu biedermeieru. Wiele z nich reprodukowano w polskiej prasie. Wówczas i później sięgał także do tematyki związanej z powstaniem styczniowym[24] (Abb. 15).
W drugiej połowie lat 70. Alfred Wierusz-Kowalski (Abb. 16) założył rodzinę. Ożenił się z Jadwigą (Abb. 17), córką literata i redaktora Wacława Szymanowskiego. Teść, postać znana i ustosunkowana, okazał się wsparciem, jak złośliwie potrafiono wypomnieć artyście, w jego szybko rozwijającej się karierze. Małżonkowie zamieszkali w Monachium; rodziły się dzieci[25](Abb. 18). Z każdym nowym potomkiem rodzina przeprowadzała się do większego mieszkania. Pracownia – coraz obszerniejsza, dobrze umeblowana, wypełniona obrazami i malarskimi akcesoriami - była miejscem pracy, a także – prezentacji twórcy oraz przyjmowania gości – kolekcjonerów, kupców. Wieruszowie-Kowalscy prowadzili otwarty dom, który regularnie zapełniał się młodymi ludźmi. Artysta chętnie im pomagał. Olga Boznańska przyjechała do Monachium w 1885 roku z listami polecającymi do niego. Po latach zrewanżowała się za wsparcie, portretując studiującego w Paryżu, gdzie mieszkała, syna Wierusza-Kowalskiego, Czesława.
[21] Maksymilian Gierymski (1846–1874) malarz, autor realistycznych scen powstańczych, zopfów i kompozycji, dla których tłem była sceneria polskiego miasteczka.
[22] Wypadek w podróży, 1873, olej, płótno, 56,5 x 101 cm, Muzeum Narodowe, Warszawa
[23] Szczególnie żywo obserwowali je Polacy, w których nierówna walka Czerkiesów z potężnym Imperium Rosyjskim budziła tęsknotę za utraconą wolnością.
[24] Powstanie skierowane przeciwko Rosji, zaborcy, wybuchło w styczniu 1863 roku.
[25] Pięcioro, Janina-1879, Michalina-1880, Czesław-1882, Józef-1885 i Jerzy-1892.