Bronisław Huberman. Od cudownego dziecka do bojownika przeciwko nazizmowi

Bronisław Huberman, ok. 1928, autor fotografii nieznany, w zbiorach: George Grantham Bain Collection, Library of Congress, Waszyngton, DC.
Bronisław Huberman, ok. 1928, autor fotografii nieznany, w zbiorach: George Grantham Bain Collection, Library of Congress, Waszyngton, DC.

W swoich pismach i wystąpieniach na temat Paneuropy Huberman opisywał szczegółowo kwestie ekonomiczne i polityczne, a także zagadnienia z zakresu kultury, tyle że zajmował się on kwestią wspólnej „mentalności“, o której dziś w kontekście debaty o polityce integracyjnej mówi się jako o „tożsamości kulturowej Europy“.[22] Istnienie „paneuropejskiej mentalności“ uzasadniał wspólnymi dziejami kultury Europy oraz własnymi doświadczeniami: „W czasie wojny niemiecki teatr pod dyrekcją Maxa Reinharda podejmował subwencjonowane przez państwo podróże propagandowe do krajów neutralnych, gdzie wystawiał sztuki obywatela „wrogiego“ narodowo - Maksima Gorkiego; w Wiedniu i Budapeszcie, gdy nad Isonzo szalały walki, w państwowych teatrach wystawiano Pucciniego, na paryskich koncertach grano Wagnera i Brahmsa; ja - Polak Cesarstwa Rosyjskiego, a więc oficjalnie wróg Niemiec, w roku 1917 grałem w Berlinie mistrzowską Suitę Rosjanina Taniejewa. W Paryżu, w rok po zawieszeniu broni - Sonatę Niemca - Richarda Straussa. […] Zawsze, nawet w czasach największej polsko-niemieckiej wrogości, publiczność w Polsce z entuzjazmem przyjmowała niemieckich artystów a w Niemczech - polskich.“[23]

Huberman, poza wspólnym dziedzictwem kulturowym w Europie, podkreślał także różnorodność kulturową poszczególnych krajów, której Europa zawdzięcza „Dziewiątą Symfonię, Fausta, Madonnę Sykstyńską, Ballady Chopina i jeszcze wiele więcej“, czym - z uwagi na wymianę kulturalną, która w całej Europie podlegała restrykcjom i faworyzowała bogatych obywateli - mogła się delektować jedynie zanikająca mniejszość: „W Europie można przekonać się o tym na każdym niemalże kroku: Hamlet, Dziewiąta Symfonia przyciągają nie wszystkich swoich godnych i potrzebujących słuchaczy, lecz jedynie niewielką grupę tych, którzy dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności uniknęli ekonomicznej ruiny podczas periodycznie powracających starć narodów europejskich. Kultura, której założeniem jest wzajemne rozszarpywanie się narodów, jest w konsekwencji niedostępna dla 99 ze 100 Europejczyków, a więc pozostaje kulturą czysto klasową“.[24] Huberman w swoich rozważaniach poruszał także kwestie językowe, zalecając równoprawne posługiwanie się językami narodowymi oraz trzema językami światowymi.

[22] Tamże, s. 113 i nast.

[23] Huberman, 1925 (patrz Literatura podmiotu), s. 20.

[24] Huberman, 1932 (patrz Literatura podmiotu), s. 44 i nast.

Mediateka
  • Zdj. nr 1: Cudowne dziecko, 1889

    Bronisław Huberman w wieku 7 lat, 1889
  • Zdj. nr 2: Jako nastolatek, ok. 1895 r.

    Bronisław Huberman w młodych latach, ok. 1895 r.
  • Zdj. nr 3: Jako czternastolatek, 1896

    Bronisław Huberman w wieku 14 lat, 1896
  • Zdj. nr 4: Bronisław Huberman, 1900

    Bronisław Huberman w wieku 18 lat, 1900
  • Zdj. nr 5: Emil Orlik, Huberman, ok. 1915 r.

    Emil Orlik, Portret Bronisława Hubermana ze skrzypcami, ok. 1915 r., akwaforta, 24,5 x 29,3 cm.
  • Zdj. nr 6: Lesser Ury, Huberman, ok. 1916

    Lesser Ury, Portret Bronisława Hubermana, ok. 1916 r., pastel na tekturze, 97,2 x 70,7 cm, Jüdisches Museum Berlin, nr inw. GHZ 78/1/0.
  • Zdj. nr 7: „Vaterland Europa“, 1932

    Bronislaw Huberman, Vaterland Europa, Berlin 1932 r.
  • Zdj. nr 8: List otwarty do Furtwänglera, 1933

    List otwarty Bronisława Hubermana do Wilhelma Furtwänglera, Prager Tagblatt, 1933
  • Zdj. nr 9: Einstein spotyka Hubermana, 1936

    Spotkanie fizyka Alberta Einsteina z Bronisławem Hubermanem w 1936 w jego domu w Princeton, New Jersey.
  • Zdj. nr 10: Toscanini na próbie z Palestine Orchestra, 1936

    Palestine Orchestra podczas próby pod batutą Arturo Toscaniniego, prawdopodobnie w grudniu 1936 r.