Strony Pełny tekst

Bronisław Huberman. Od cudownego dziecka do bojownika przeciwko nazizmowi

Bronisław Huberman (1882-1947), w swoim czasie światowej sławy polski skrzypek, który podczas I wojny światowej oraz w latach 20. XX w. przebywał i koncertował w Niemczech, dziś znany jest szerszej publiczności jako założyciel Palestine Orchestra, później przemianowanej na Israel Philharmonic Orchestra (Izraelska Orkiestra Filharmoniczna). Stworzenie orkiestry w Tel Awiwie w 1936 roku dało Hubermanowi możliwość udzielenia pomocy w wyjeździe do brytyjskiego mandatu Palestyny od sześciuset do tysiąca żydowskim muzykom z całej Europy wraz z ich rodzinami, a tym samym możliwość uratowania ich przed Holokaustem. Jako skrzypek został po śmierci w dużej mierze zapomniany. W 2012 roku ukazał się film dokumentalny zatytułowany „Orchestra of Exiles“ (Orkiestra na emigracji) w reżyserii Josha Aronsona, który przedstawiając nowe spojrzenie na historię orkiestry oraz życie Hubermana, przyciągnął międzynarodową uwagę.

Bronisław Huberman, ok. 1928, autor fotografii nieznany, w zbiorach: George Grantham Bain Collection, Library of Congress, Waszyngton, DC.

Domena publiczna

Literatura przedmiotu:

Huberman, Bronislav (sic!), [w:] Österreichisches biographisches Lexikon 1815-1950, Tom II, zeszyt 10, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1959, s. 445 i nast.

Riemann Musik-Lexikon, Część biograficzna A-K, Mainz 1959, s. 833.

Władysław Hordyński, Huberman (Hubermann) Bronisław, [w:] Polski słownik biograficzny, Tom X, s. 77 i nast., Wrocław i inne 1962-1964.

Huberman, Bronislaw, [w:] Biographisches Handbuch der deutschsprachigen Emigration nach 1933 / International Biographical Dictionary of Central European Emigrés 1933-1945, München i inne 1983, s. 544 i nast. Dokument cyfrowy dostępny na stronie: https://www.degruyter.com/viewbooktoc/product/53124

Berta Geissmar, Musik im Schatten der Politik (1945), słowo wstępne i komentarze Fred K. Prieberg, 4. nakład, Zürich 1985.

Barbara von der Lühe, Vom Orchester der Einwanderer zu einer nationalen Musikinstitution Israels. Die ersten Jahre des Israel Philharmonic Orchestra, [w:] Das Orchester. Zeitschrift für Orchesterkultur und Rundfunk-Chorwesen, rocznik 41, zeszyt 10, Mainz 1993, s. 1046-1053.

Barbara von der Lühe, „Ich bin Pole, Jude, freier Künstler und Paneuropäer.“ Der Violinist Bronislaw Huberman, [w:] Das Orchester. Zeitschrift für Orchesterkultur und Rundfunk-Chorwesen, rocznik 45, zeszyt 10, Mainz 1997, s. 8-13.

Barbara von der Lühe, Die Musik war unsere Rettung. Die deutschsprachigen Gründungsmitglieder des Palestine Orchestra, przedmowa Ignatz Bubis, [w serii:] Schriftenreihe wissenschaftlicher Abhandlungen des Leo-Baeck-Instituts, Tom 58, Tübingen 1998.

Piotr Szalsza, Bronisław Huberman. Czyli Pasje i namiętności zapomnianego geniusza. Monografia muzyczna skrzypka-wirtuoza, Muzeum Częstochowskie, Częstochowa 2001.

Friedemann Eichhorn, Huberman, Bronisław, [w:] Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Allgemeine Enzyklopädie der Musik, Część biograficzna, Tom 9, Kassel 2002, kolumna 452 i nast.

Marian Fuks, Doskonałość i uduchowienie. Bronisław Huberman (1882-1947), [w:] Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego, Poznań 2003, s. 152-154.

Barbara von der Lühe, „Lieber Freund …“ Zur Kontroverse zwischen Bronislaw Huberman und Wilhelm Furtwängler um das nationalsozialistische Deutschland, [w:] Exil. Forschung, Erkenntnisse, Ergebnisse. Exil 1933-1945, rocznik 24, nr 1, Frankfurt am Main 2004, s. 70-75; Die Kunst im Dritten Reich. Hubermans Verzicht. – Ein Briefwechsel mit Wilhelm Furtwängler (kopia artykułu z „Prager Tagblatt“ z 13.09.1933 r.,), s. 76-78.

Hans-Wolfgang Platzer, Bronislaw Huberman und das Vaterland Europa. Ein Violinvirtuose als Vordenker der europäischen Einigungsbewegung in den 1920er und 1930er Jahren, [w serii:] Cinteus. An Interdisciplinary Series of the Centre for Intercultural and European Studies. Fulda University of Applied Sciences, wolumen 17, Stuttgart 2019.

Piotr Szalsza, Bronisław Huberman. Leben und Leidenschaften eines vergessenen Genies, tłumaczenie z języka polskiego: Joanna Ziemska i inni, Wien 2020.

Dokument filmowy:

Orchestra of Exiles, 2012, film dokumentalny, reżyseria i scenariusz: Josh Aronson, Aronson Film Associates, DVD, 85 min.