Bronisław Huberman. Od cudownego dziecka do bojownika przeciwko nazizmowi

W 1926 roku pewien zamożny dobroczyńca udostępnił Hubermanowi mieszkanie w zarządzanym przez państwo zamku Hetzendorf niedaleko Wiednia, w którym muzyk mieszkał przez kolejne dziesięć lat. W tym czasie był już uznawany za „jeden z najbardziej interesujących i najbłyskotliwszych umysłów naszych czasów“, jak pisała gazeta „Wiener Allgemeine Zeitung“ z 2 lutego 1926 roku: „Zwłaszcza dla ruchu paneuropejskiego artysta, dzięki autorytetowi swej osobowości, uczynił niesłychanie wiele, co więcej, dzięki swym prawdziwie twórczymi pomysłom wskazał temu nowemu ruchowi nowe drogi“.[17] Nie dziwi zatem, że na I Kongresie Paneuropejskim, który odbył się w październiku 1926 roku w największej sali koncertowej mieszczącej się w budynku wiedeńskiego Konzerthaus, z udziałem dwóch tysięcy uczestników oraz przy asyście sześciuset przedstawicieli krajowej i światowej prasy, Huberman znalazł się w gronie głównych mówców. W swoim wystąpieniu, które ukazało się drukiem w jego drugiej książce „Vaterland Europa“ (zdj. nr 7) w 1932 roku w Berlinie, nakreślił następujące cele i procesy niezbędne dla zjednoczenia Europy: stworzenie unii celnej i walutowej, harmonizację prawa, utworzenie ponadnarodowej armii, wprowadzenie ochrony mniejszości narodowych a także zniesienie narodowych granic. W dzienniku „Frankfurter Zeitung“ można było przeczytać: „ […] jakież było zaskoczenie, że zamiast grać na skrzypcach, przemawiał. I właśnie to, że tak wielki artysta […] czuje potrzebę zajmowania się polityką, przyjęto z należytą powagą. […] Stara Europa znalazła się w silnej opresji, jeśli nie daje ona spokoju nawet muzykowi“[18], podczas gdy niemiecki wysłannik we Wiedniu, Hugo Graf Lerchenfeld (1871-1944), w swoim raporcie do ministra spraw zagranicznych, Hugo Stresemanna (1878-1929), nieprzychylnie wypowiedział się na temat tego wydarzenia. Kongres zakończyło solo na skrzypcach w wykonaniu Hubermana.[19]

Huberman tymczasem, dzięki międzynarodowej działalności koncertowej, osiągnął taki dobrobyt, że mógł wspierać młodych muzyków i przekazywać dochody z koncertów oraz dawać swoje prywatne pieniądze na cele charytatywne. Między innymi środki finansowe przekazał Bibliotece Narodowej we Wiedniu a w 1928 roku wziął udział w ogólnopolskiej zbiórce pieniędzy na zakup posiadłości położonej w Żelazowej Woli na zachód od Warszawy, na której znajduje się dom, w którym urodził się Chopin. Wspierał także współczesnych mu kompozytorów, wykonując na koncertach ich utwory. I choć wprawdzie na I Kongresie Paneuropejskim Polskę reprezentował między innymi przywódca studentów polskich, socjalista i delegat Ligi Narodów Władysław Landau,[20] to właśnie Huberman zainicjował utworzenie polskiego Komitetu Paneuropejskiego i towarzyszył w procesie jego powstania. Wśród jego członków znaleźli się intelektualiści, arystokraci, działacze lewicowi i młodzi naukowcy, w tym pacyfiści i przyjaciele Ligi Narodów.[21]