Bronisław Huberman. Od cudownego dziecka do bojownika przeciwko nazizmowi
Mniej więcej w tym samym czasie Huberman opracował plan wykorzystania stworzonej przez siebie Palestine Orchestra jako skutecznej broni przeciwko działaniom nazistowskiego reżimu. Historia tego planu rozpoczęła się dwa lata wcześniej, a mianowicie, na początku 1934 roku, kiedy to Huberman odbywał tournée po Palestynie, gdzie to pierwszy raz koncertował w 1929 roku. Tym razem trasa koncertowa obejmowała 12 wykupionych koncertów oraz kilka dodatkowych „koncertów robotniczych“, czyli tańsze występy dla ludzi z biedniejszych warstw społecznych. W Tel Awiwie zagrał z orkiestrą założoną w 1933 roku, której członkowie już od lat dwudziestych przebywali w Palestynie i od niedawna przyjmowali do swego grona muzyków emigrujących z Europy.[40] Huberman, stwierdziwszy w orkiestrze konieczność reorganizacji sekcji instrumentów dętych drewnianych i blaszanych, przeznaczył swoje dochody z koncertów na zatrudnienie muzyków grających na instrumentach dętych z Europy. W 1935 roku, gdy jego plany nie dały się pogodzić z zamierzeniami dotychczasowych inicjatorów orkiestry, obmyślił plan założenia własnej orkiestry, która miała być finansowana z międzynarodowego funduszu powierniczego stworzonego przez żydowskich mecenasów orkiestry z Europy i Stanów Zjednoczonych. Pod koniec 1935 roku Huberman powołał prezesa i sekretarza generalnego funduszu, którym został ekonomista Salo B. Lewertoff (1901-1965) - imigrant z Kolonii, były szef kolońskiego oddziału Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (Internationale Gesellschaft für zeitgenössische Musik).[41]
W okresie od lutego do kwietnia 1936 roku Huberman odbywał trasę koncertową po Stanach Zjednoczonych, gdzie już 9 lutego „New York Times“ - w artykule pod tytułem „Orchestra of Exiles“ (Orkiestra na emigracji) - pisał: „Polski skrzypek Bronisław Huberman jest źródłem informacji o tym, że w Palestynie ma powstać pierwsza orkiestra symfoniczna. Orkiestra ma się składać z 65 muzyków. Wśród nich mają znaleźć się wybitni muzycy z Niemiec pozbawieni prawa grania we własnym kraju oraz znakomici muzycy z innych europejskich krajów.“[42] Przemierzając Stany Zjednoczone, Huberman w ciągu sześćdziesięciu dni dał w sumie czterdzieści dwa charytatywne koncerty, podczas których zebrał kapitał początkowy na założenie orkiestry. W swoich wywiadach oraz wystąpieniach podkreślał, że jego głównym pragnieniem jest ratowanie żydowskich muzyków i ich rodzin przed narodowymi socjalistami. Projektem założenia orkiestry udało mu się zainteresować także artystów, naukowców oraz pozyskać silnych finansowo sponsorów. I tak na przykład fizyk Albert Einstein (1879-1955, zdj. nr 9) zorganizował w nowojorskim hotelu Waldorf-Astoria dnia 30 marca 1936 roku uroczystą kolację na rzecz tego projektu. Poza tym wspierał kampanię Hubermana, pisząc listy do znanych osobistości życia publicznego.[43] Toscanini spontanicznie zadeklarował się do poprowadzenia koncertów inauguracyjnych nowej orkiestry w Tel Awiwie, Hajfie i Jerozolimie, a także kilku koncertów w Egipcie. Jego deklaracja, rozpowszechniona także przez „New York Times“, sprawiła, że wiele osobistości pochodzenia żydowskiego zdecydowało się na wsparcie finansowe przyszłej orkiestry, ostatecznie zabezpieczając w ten sposób jej funkcjonowanie na trzy lata.
[40] Von der Lühe, 1993 (patrz Literatura przedmiotu), s. 1046 i nast.
[41] Salo (Salomon, Shlom) Bernhard Lewertoff - syn kupca, urodzony w 1901 r. w Höxter, dane biograficzne, porównaj: von der Lühe, 1998 (patrz Literatura przedmiotu), s. 72.
[42] The Week’s News and Comment Concerning Music. Orchestra of Exiles, [w:] The New York Times, z 09.02.1936 r., sekcja X, s. 7. Podgląd artykułu na stronie: https://www.nytimes.com/1936/02/09/archives/orchestra-of-exiles.html?searchResultPosition=2
[43] Von der Lühe, 1998 (patrz Literatura przedmiotu), s. 78 i nast.