Strony Pełny tekst

Bronisław Huberman. Od cudownego dziecka do bojownika przeciwko nazizmowi

Bronisław Huberman (1882-1947), w swoim czasie światowej sławy polski skrzypek, który podczas I wojny światowej oraz w latach 20. XX w. przebywał i koncertował w Niemczech, dziś znany jest szerszej publiczności jako założyciel Palestine Orchestra, później przemianowanej na Israel Philharmonic Orchestra (Izraelska Orkiestra Filharmoniczna). Stworzenie orkiestry w Tel Awiwie w 1936 roku dało Hubermanowi możliwość udzielenia pomocy w wyjeździe do brytyjskiego mandatu Palestyny od sześciuset do tysiąca żydowskim muzykom z całej Europy wraz z ich rodzinami, a tym samym możliwość uratowania ich przed Holokaustem. Jako skrzypek został po śmierci w dużej mierze zapomniany. W 2012 roku ukazał się film dokumentalny zatytułowany „Orchestra of Exiles“ (Orkiestra na emigracji) w reżyserii Josha Aronsona, który przedstawiając nowe spojrzenie na historię orkiestry oraz życie Hubermana, przyciągnął międzynarodową uwagę.

Bronisław Huberman, ok. 1928, autor fotografii nieznany, w zbiorach: George Grantham Bain Collection, Library of Congress, Waszyngton, DC.

Domena publiczna

Literatura podmiotu:

Aus der Werkstatt des Virtuosen, [w cyklu wykładów w wiedeńskim Volksbildungsverein (Towarzystwo Oświaty Ludowej):] Aus der eigenen Werkstatt (Z własnego warsztatu), Leipzig, Wien 1912. [Wydanie polskie: Z warsztatu wirtuoza, tłumaczenie z j. niemieckiego Krystyna Wesołowska, Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna w Katowicach, Katowice 1964 - przyp. tłum.].

Mein Weg zu Paneuropa (Moja droga do Paneuropy), [w:] Paneuropa, pod redakcją R.N. Coudenhove-Kalergiego, rocznik 2, zeszyt 5, Wien, Leipzig 1925, s. 7-34 (prawdopodobnie również jako druk specjalny: Wien 1925).

Vaterland Europa (Ojczyzna Europa), Berlin 1932.

Materiały źródłowe:

Die Kunst im Dritten Reich. Hubermans Verzicht. Ein Briefwechsel mit Wilhelm Furtwängler, [w:] Prager Tagblatt, rocznik 58, nr 214, z 13.09.1933 r., s. 3. Dostęp w Internecie: http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=ptb&datum=19330913&seite=3&zoom=33

Frederick T. Birchall, Huberman Bars German Concerts. Violinist Rejects an Appeal by Furtwaengler to Play With Berlin Philharmonic Again. Stresses Nazi Race Bias. Declares That the Elementary Preconditions of European Culture Are at Stake, [w:] New York Times z 14.09.1933 r., s. 11.

List otwarty do niemieckich intelektualistów: Bronislaw Huberman, Open Letter to German Intellectuals, [w:] The Manchester Guardian, z 07.03.1936 r., [w:] Aufbau / Reconstruction, published weekly by The New World Club, New York City, Tom X, nr 4, z 28.01.1944 r., s. 17. Dostęp w Internecie: https://archive.org/stream/aufbau101944germ#page/n57/mode/1up

32 materiały prasowe (głównie recenzje i wywiady) dotyczące Bronisława Hubermana z lat 1933-1947, [w zbiorach:] Walter A. Berendsohn-Forschungsstelle für deutsche Exilliteratur, Staats- und Universitätsbibliothek Hamburg Carl von Ossietzky [Centrum Badań Literatury Niemieckiej na Uchodźctwie Waltera A. Berendsohna na Uniwersytecie w Hamburgu], Hamburg, sygnatura: PWJ I 1405.

Publikacje antysemickie:

Brückner-Rock. Judentum und Musik mit dem ABC jüdischer und nichtarischer Musikbeflissener, München 1938, s. 129 (publikacja założona przez H. Brücknera i C.M. Rock, 3. wydanie, na nowo opracowane i poszerzone przez Hansa Brücknera).

Theo Stengel, Herbert Gerigk, Lexikon der Juden in der Musik. Mit einem Titelverzeichnis jüdischer Werke. Zusammengestellt im Auftrag der Reichsleitung der NSDAP auf Grund behördlicher, parteiamtlich geprüfter Unterlagen, [w serii:] Veröffentlichungen des Instituts der NSDAP zur Erforschung der Judenfrage, Tom 2, Berlin 1940, kolumna 117 (publikacja wydana pod redakcją Theo Stengla i Herberta Gerigka na zlecenie Kierownictwa NSDAP i opracowana na podstawie urzędowych, partyjnie zweryfikowanych dokumentów).