Janusz Stefański. Wirtuoz perkusji i twórca europejskiego jazzu

Instytut Muzyczny i galeria w Königstein
 

Jednym ze stałych filarów w budżecie Stefańskich są lekcje gry na perkusji. Przydaje się przygotowanie pedagogiczne zdobyte w szkole i na studiach w Krakowie, a także doświadczenie z licznych workshopów. Stefański chętnie jest nauczycielem. Niejako samoistnie powstaje w 1987 r. jego „Musik-Institut und Galerie”. Przyjaciel odnajmuje Januszowi kolejne piętro w willi przy Limburgerstr. 22 w Königstein. Instytut będzie działał do 1996 r., kształcąc młodych perkusistów i pianistów oraz organizując koncerty jazzowe i wystawy sztuki. To ważne miejsce na mapie kulturalnej zamożnego i elitarnego Königstein. W galerii Stefańskiego koncertuje m.in. Tomasz Stańko, występowali twórcy kabaretu z Berlina, twórcy chanson. Po ponad 10 latach właściciel postanawia przeznaczyć pomieszczenia na sklep z winami. Janusz nie szuka nowego lokalu, lecz zawiesza działalność. W 1987 r. powiększyła się Stefańskim rodzina. Na świat przyszła druga córka Julia.

Stefański znany jest z zaangażowania w sprawy polskie. W 1987 r. staje się współzałożycielem prężnego stowarzyszenia „Palais Jalta – Wschodnio-Zachodnioeuropejskie Centrum Kultury” we Frankfurcie. Miejsca, które prędko obrośnie legendą. Będzie to kuźnia wolnościowego myślenia. Przyciągająca prelegentów z Polski i innych krajów Europy Środkowej oraz frankfurckich intelektualistów.

Europejski jazz
 

Janusz M. Stefański nie traci z oczu tego, co dla niego najważniejsze – własnej kariery muzycznej. Jest jednym z ważnych filarów europejskiej sceny jazzowej. Koncertuje m.in. z takimi muzykami, jak Heinz Sauer, Christof Lauer, Emil Mangelsdorff, Charlie Mariano, Karl Berger, Kenny Werner, Carla Bley, Steve Swallow, Frank Tusa, Rick Rozie, David Friedman, Rashied Ali, Bob Degen, Woody Shaw, Jack Walworth, Carlos Ward, Miroslav Vitouš, John Tchicai, czy David Liebman.

Janusz Stefański sam także występuje jako leader. W 1989 r. tworzy „Janusz Stefański Trio” (Vladislav Sendecki, Vitold Rek, Janusz Stefański), i „Janusz Stefański Quartet” (Christof Lauer, Vladislav Sendecki, Thomas Stabenow, Janusz Stefański), w 1990 r. „Stefański Project” (Vladislav Sendecki, Tomasz Stańko, Christof Lauer, Miroslav Vitouš), w 1993 r. „Karolak-Szukalski-Stefański Trio”, mniej więcej od roku 2000 „Janusz Stefański JazzArt”.

Jednocześnie występuje w formacjach kolegów: Johna Tchicai, Heinza Sauera, Jürgena Wuchnera, Heinza Sauera, Leszka Żądło. Od 1992 r. gra w „Emil Mangelsdorff Quartett”. Od końca lat 90-tych formacja ta regularnie występuje w pierwszy poniedziałek miesiąca w Holzhausenschlösschen – instytucji kultury, działającej w charakterystycznym dla Frankfurtu duchu stowarzyszeń i fundacji. Z czasem do kwartetu Mangelsdorffa dołączy jeszcze jeden polski muzyk – Vitold Rek.

Janusz Stefański w 2009 r. ponownie zostaje członkiem formacji, składającej się w większości z polskich jazzmanów od lat zamieszkałych zagranicą – „Polish Jazz Group”. W jej skład wchodzi Jan Jarczyk z Kanady, Andrzej Olejniczak z Hiszpanii, Dariusz Oleszkiewicz z USA, Zbigniew Wegehaupt z Polski. „Polish Jazz Group” odbywa w latach 2009–2010 tournee po Polsce, Francji, Kanadzie i USA.

Jazzman i profesor
 

W 1993 r. Janusz M. Stefański nawiązuje współpracę z Uniwersytetem Gutenberga w Moguncji, zostając docentem na wydziale jazzowym. Naucza perkusji, combo jazzowego i teorii rytmu. Do działalności pedagogicznej przywiązuje ogromną wagę. Pierwsze doświadczenia jako nauczyciel perkusji zebrał już w latach 1966–1968 w Państwowej Szkole Muzycznej w Krakowie. Swój talent pedagogiczny jako wykładowca potwierdził w latach 70-tych na Warsztatach Jazzowych w Chodzieży. Współtworzył te najstarsze w Europie i w Polsce warsztaty w l. 1971–1975. Słynęły z wysokiego poziomu artystycznego i awangardystycznej atmosfery. W ramach eksperymentu muzycy grali m.in. w czynnych halach fabrycznych. Do Chodzieży wróci jeszcze jako docent i niemiecki profesor po roku 2000.

Stefański był również docentem na Międzynarodowym Seminarium Jazzowym na Węgrzech w r. 1980. Prowadził zajęcia z perkusji na workshopie w Püttlingen (1982), Heidelbergu (1988), czy Darmstadt (1992–1995). W latach 2000–2003 jest także wykładowcą Uniwersytetu Muzyki i Sztuki (Hochschule für Musik und Darstellende Kunst) we Frankfurcie nad Menem. W r. 2009 Uniwersytet Gutenberga w Moguncji nadaje mu tytuł profesora honorowego.

Dyskografia Janusza M. Stefańskiego obejmuje aż 70 albumów. Nie ma chyba żadnej współczesnej Stefańskiemu sławy jazzu europejskiego, z którą by nie grał. Wystąpił na ok. 150 renomowanych festiwalach jazzowych. W uznaniu dokonań muzycznych Janusz M. Stefański otrzymał w 2003 r. liczącą się nagrodę „Hessischer Jazzpreis”.