Kolekcja sztuki rodziny Jerke

Werner Jerke urodził się w Pyskowicach na Górnym Śląsku, a od 1981 r. mieszka w Niemczech. Swoją kolekcję zaczął tworzyć już w trakcie studiów medycznych w Bonn. Jego pasję kolekcjonerską podzieliła później żona Dagmar.

Kolekcja, na którą składa się obecnie ponad 600 eksponatów, zawiera prawdziwie unikatowe dzieła polskiej awangardy lat 20-tych oraz polskiej sztuki neoawangardowej po 1960 r. Kilka z eksponatów z kolekcji Jerke wystawiano w muzeach na całym świecie, m.in. w Museum of Modern Art w Nowym Jorku.

Dagmar i Werner Jerke zamierzają otworzyć w 2015 r. w Recklinghausen nowe muzeum w całości finansowane z ich środków. Muzeum nie tylko pomieści ich kolekcję, ma być również miejscem różnorodnych wydarzeń artystycznych.

„Dzieła sztuki nigdy do nikogo nie należą na zawsze. Właściciel tylko dostaje je w dzierżawę na pewien czas. Jestem szczęśliwy, że przez chwilę mogę się nimi cieszyć. Najważniejsze jednak, by dzieła należały do całego społeczeństwa.” Te słowa Wernera Jerke najlepiej ilustrują jego koncepcję kolekcjonerską. Dagmar i Werner Jerke nigdy nie zamierzali zatrzymać zbiorów tylko dla siebie, wprost przeciwnie od początku gromadzili dzieła sztuki z zamysłem udostępnienia ich szerokiej publiczności. Polska przeszłość i znajomość języka polskiego z pewnością wymiernie przyczyniły się do zainteresowania Wernera Jerke polską sztuką. Lecz na szczególną uwagę zasługuje fakt, że Jerke zdecydował się zbierać prace artystów czasu przełomu, dzięki czemu kwintesencją jego kolekcji jest polska awangarda lat dwudziestych XIX w. oraz polska sztuka neoawangardowa po 1960 r.

Po I wojnie światowej Polska odzyskała niepodległość i po ponad stu latach nieobecności spowodowanej rozbiorami ponownie znalazła się na mapie Europy, co przyniosło m.in. bezprecedensowy rozkwit awangardowych kierunków w sztuce i kulturze. Polska sztuka nareszcie mogła się swobodnie rozwijać i twórczo wpisać się w historię sztuki światowej. W tym okresie, głównie w Warszawie, Krakowie, Łodzi i Poznaniu, powstały znaczące ośrodki kultury i sztuki z muzeami, teatrami, barwną sceną muzyczną i literacką. Artyści tacy jak Władysław Strzemiński, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Katarzyna Kobro, Maria Jarema i Henryk Berlewi nie tylko odcisnęli niezatarte piętno na polskiej sztuce, lecz również zyskali międzynarodowe uznanie. Obecnie ich dzieła stanowią największą atrakcję kolekcji Jerke.

Okres po 1960 r. to kolejny czas przełomu w polskiej historii, jednak w zupełnie różnych warunkach. Po śmierci Józefa Stalina i politycznych przewrotach dokonujących się od 1956 r. w krajach bloku wschodniego, państwo komunistyczne, jakim w tamtym okresie była Polska, zaczęło ostrożnie otwierać się na idee i prądy odbiegające od obowiązującej politycznie estetyki. Tego procesu nie dało się już zatrzymać po 1960 r. zwłaszcza w sztukach plastycznych. Wielu twórców znalazło własną drogę artystyczną, którą z odwagą podążało. Powstało wówczas sporo dzieł wyróżniających się na tle zagranicznych artystów oryginalnością i autentyzmem wynikającymi z pewnej izolacji Polskiej Republiki Ludowej. Większość z nich znajduje się obecnie w kolekcji Jerke, gdzie obok eksponatów Tadeusza Kantora, światowej sławy artysty i twórcy teatralnego, można oglądać dzieła Aliny Szapocznikow, Leona Tarasiewicza i Wojciecha Fangora.

Częścią zbiorów są też prace znamienitych artystów najmłodszego pokolenia, m.in. Wilhelma Sasnala. Tym samym w kolekcji odzwierciedlenie znalazł kolejny okres przełomu, czyli wyzwolenie się spod władzy komunistycznej w 1989 r. i wejście do struktur europejskich, budząc zaciekawienie przyszłymi nabytkami.

Szczególne miejsce w kolekcji zajmują dzieła niezwiązane bezpośrednio z głównymi jej motywami, czyli sztuką czasów przełomu. Przykładem czego są prace Andrzeja Wróblewskiego, artysty, który przejmująco potrafił oddać tragizm czasów wojny i okresu powojennego w Polsce.

W 2015 r. w Recklinghausen przy placu Johannesa Janssena dzięki staraniom i funduszom Dagmar i Wernera Jerke zostanie otwarte muzeum z ich kolekcją. Okna na pierwszym i drugim piętrze projektuje Wojciech Fangor, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego malarstwa współczesnego (Fangor mieszkał w Berlinie zachodnim w latach 1964-65).

Kolekcję Jerke pokazano w 2014 r. na znakomitej wystawie w Instytucie Kultury Polskiej w Dusseldorfie (http://www.polnisches-institut.de/programm/ideal_austariert_organisch_ab,1601/). Plakat wystawy przedstawia kilka z prezentowanych na niej prac.

Więcej informacji:

Wywiad z dr. Wernerem Jerke (w j. angielskim) z 16.08.2013:

http://contemporarylynx.co.uk/archives/1210 

 

Jacek Barski, czerwiec 2014 r.