Janina Szarek i Teatr Studio am Salzufer – Tadeusz Różewicz Bühne w Berlinie

Wyjazd do Berlina

W czerwcu 1981 roku Janina Szarek wyjeżdża do Berlina Zachodniego – bez emigracyjnych zamiarów. Miasto fascynuje ją swoją otwartością i awangardowością, a tutejsze życie artystyczne znacząco różni się od tego w komunistycznej Polsce. Zaledwie po miesiącu od przyjazdu Szarek otrzymuje pozwolenie na dwuletni legalny pobyt. Szuka pracy w teatrze, ale jej znajomość języka niemieckiego okazuje się niewystarczająca. We wrześniu 1981 roku podejmuje współpracę z Transformtheater stworzonym w tym samym roku przez polskiego reżysera Henryka Baranowskiego i zostaje u niego pedagogiem teatralnym. 13 grudnia 1981 roku w Polsce wybucha stan wojenny. Janina Szarek, dla której Berlin miał być jedynie przystankiem w karierze, decyduje się pozostać w RFN. W ten sposób, właściwie wbrew własnej woli, zostaje emigrantką.

Kolejne dwa lata to okres pracy pedagogicznej i szlifowania języka. Janina Szarek zauważa, że w Berlinie – inaczej niż w Polsce – istnieje możliwość prywatnego kształcenia i przygotowania do egzaminów zawodowych. Zimą 1983 roku Janina Szarek opuszcza Transformtheater i wraz z kilkoma dotychczasowymi studentami zakłada stowarzyszenie i grupę teatralną „Studio – Gruppe 44“. Przekazuje w nim wiedzę i doświadczenie młodym ludziom marzącym o graniu na scenie. Wykształceni przez nią adepci teatru (studio działa do 1992 roku) z powodzeniem zdają egzaminy przed państwową komisją dopuszczającą do wykonywania zawodu aktora czy reżysera. Wielu z nich do dziś pozostaje w branży scenicznej i odnosi na tym polu sukcesy. 

Mimo uznanego dorobku artystycznego i pedagogicznego, aktorka wciąż nie może być traktowana w Berlinie na takich prawach, jak jej niemieccy koledzy po fachu. Każdorazowy angaż wymaga załatwienia szeregu formalności związanych z pozwoleniem o pracę. Zmienia się to dopiero, gdy – dzięki wsparciu berlińskiego Senatu -do pozwolenia na pobyt artystki wprowadzona zostaje specjalna klauzula, zezwalająca jej na samodzielną pracę w zawodzie, jako: aktorki, reżyser, pedagog, dyrektor teatru. Z dokumentu wykreślony zostaje także zakaz dotyczący osiedlania się cudzoziemców w artystycznej dzielnicy Berlina – Kreuzbergu. Wkrótce Janina Szarek korzysta z tego przywileju i przenosi się właśnie na Kreuzberg, gdzie bije serce berlińskiej awangardy. 

W 1983 roku Janina Szarek obejmuje kierownictwo wydziału aktorskiego w prywatnej Szkole Pantomimy i Akrobatyki „Die Etage“ w Berlinie. Kolejny rok przynosi jej telewizyjną rolę w filmie produkcji ZDF zatytułowanym „Er fällt in voller Montur”. Szarek gra w nim główną rolę - Polkę – Verę Gorbacz. Powoli przełamuje też lęk i wewnętrzną blokadę przed graniem na scenach teatralnych po niemiecku, mimo słyszalnego jeszcze polskiego akcentu.