Solidarni zza Muru – Für Solidarność. Hinter der Mauer

„Usiłuj żyć w prawdzie 
Versuch in der Wahrheit zu leben“

(Vaclav Havel – czeski pisarz, opozycjonista, polityk)

Jednym z bohaterów wystawy Mariana Stefanowskiego[*] jest Ludwig Mehlhorn (1950 - 2011). Matematyk, działacz na rzecz praw człowieka w NRD. Był jednym z pomysłodawców Fundacji Krzyżowej; przyjaciel Polski i „Solidarności”.

Dlaczego zaczynam od niego? Bo ta ekspozycja mogłaby się nazywać: „Solidarni po OBYDWU stronach Muru”.

Solidarni zza Muru jest więc wyłącznie migawkowym, często niedoświetlonym, nieostrym i niepełnym obrazem tego, co działo się w podzielonym Berlinie. Kadrem filmu zaledwie, który zapewnie już nigdy nie powstanie ... „Ludzi dobrej woli było dużo więcej. Każdy z nich wyjmował mniejszą lub większą cegłę z tego Muru. Potrzebnych byłoby tysiąc pomieszczeń, żeby zmieścić fotografie wszystkich” - zacytowała Gazeta Wyborcza Stefanowskiego przed łódzką edycją „Solidarnych”. Pięćdziesiąt osiem biało-czarnych fotogramów to zaledwie cząstka olbrzymiego puzzle, którego ułożeniem zajmują się od pewnego czasu historycy. Konfrontowani z tą wystawą świadkowie ówczesnych wydarzeń dopełniać jedynie mogą ten obraz o własne przeżycia i historie, a co najważniejsze, „inne” niż Autora, współtworzących i kuratora wystawy, doświadczenia. O inną głębię ostrości. I taki przyświecał nam cel od samego początku, od chwili, gdy narodził się pomysł wystawy. Także z przejrzanych tysięcy negatywów, których zbyt wiele i bezpowrotnie zniszczyły wilgotne mieszkania, kolejne przeprowadzki, czy niedoskonałość materiału filmowego.

Mówiłem w jednym z wywiadów, że Autor przypomnieć nam chciał – innym przybliżyć – atmosferę lat 80-tych Zachodniego Berlina. A co najważniejsze, wpisać w ramy tego Miasta wszystkich tych, którzy tam żyli po obydwu stronach Muru, którzy solidarnie opowiedzieli się po stronie prawdy. Jest to więc ukłon podziękowania osobom prywatnym, jak i instytucjom czy organizacjom, które niosły pomoc, które w tej pomocy uczestniczyły. Od samego początku lub sporadycznie; w miarę możliwości, ale zawsze kierując się odruchem międzyludzkiej solidarności lub po prostu z sympatii do Polski. Niezależnie od przekonań politycznych, wyznania i koloru skóry ... 

„Solidarni zza Muru” to trzy bloki tematyczne oraz epilog zatytułowany Up @ Down. Rozdział pierwszy: Berlin Zachodni - zachodni Berlin / Berlin (West) - Westberlin opowiada o podzielonym mieście, jego specyficznej atmosferze i granicy dwóch obcych i wrogich sobie światów.  Także o Murze i o tym, jak mieszkańcy Berlina dopasowali się do specyficznych warunków. Jedni w „złotej klatce” – inni w stolicy robotniczego raju ... 

Solidarni / Für Solidarność (część druga) to dziesięć – prezentowanych alfabetycznie – portretów osób, które towarzyszyły autorowi w jego solidarnościowej wędrówce po Berlinie od grudnia 1981 roku po czas przełomu. Postaci pozornie różne, o skrajnie odmiennych zawodach – często przekonaniach politycznych. Filolog, lekarz, grafik, trener lub księgarz – ich wszystkich łączył wspólny cel pomocy Polsce i podziemnej Solidarności.