Stefan Szczygieł. Prace fotograficzne i filmowe

Urban Spaces
 

W 2005 roku Stefan Szczygieł zmienia temat dotychczasowego zainteresowania i opuszcza swoje atelier. Odtąd pracuje nad projektem Urban Spaces (Przestrzenie miejskie), cyklem składającym się ze średnio- lub wielkoformatowych fotografii, na których uwiecznia i splata ze sobą architekturę, przestrzenie miejskie, kompleksy budynków i arterie drogowe, czyli komunikacyjne.
Jednak w przeciwieństwie do swoich fotografujących kolegów z Klasy Bechera w Düsseldorfie (Thomas Ruff, Andreas Gursky, Thomas Struth, Candida Höfer i inni), nie fotografuje on przestrzeni miejskich, motywów architektonicznych, budynków i ich fasad z dokumentalnym zapałem, niejako neutralnie, bez obecności ludzi i w sposób zdystansowany. Jego fotografie zawsze odnoszą się do przestrzeni (z-)używanych na co dzień przez ich mieszkańców, którzy je przemierzają, w nich żyją i pracują.

To właśnie odróżnia jego prace od fotografii urbanistycznej XIX i XX wieku. Szczygieł zna wprawdzie wybitnych fotografów dokumentalnych, takich jak Eugène Atget (1857-1927), który na przełomie przedostatniego stulecia uwieczniał wielkie zmiany urbanistyczne w swoim miejscu zamieszkania - Paryżu, czy Berenice Abbott (1898-1991), która dokumentowała budowlaną modernizację Nowego Jorku w latach 30. i 40. XIX w., ale ci służą mu jedynie jako kontrast dla jego własnego i bardziej skierowanego na konkretny cel rozumienia fotografii krajobrazów miejskich. W porównaniu z dokumentalistami Stefan Szczygieł zwraca większą uwagę na jej aspekt kulturalno-społeczny. Pokazuje relacje między wartościami użytkowymi i estetycznymi oraz stan obiektów i przestrzeni podlegający zmianom w wyniku ich (z-)używania, zanim efekty swojej pracy ostatecznie poddaje pod dyskusję.

Artysta skupia swoją uwagę nie tylko na śródmiejskich przestrzeniach. Z podobną motywacją podchodzi także do fotografowania peryferii miast i zespołów parkowych, czyli terenów służących mieszczuchom do rekreacji lub kontemplacyjnej zadumy. Za pomocą przeciwstawienia parkopodobnych peryferii i miejskiej, architektonicznej przestrzeni życiowej w urbanistycznych centrach sprawia, że niechybnie powstają punkty odniesienia i nasuwają się pytania. „Przestrzenie miejskie nie wymagają czystej, ‚nienaruszonej’ przyrody, ale tęsknotę za nią kryją w sobie bez wyjątku wszyscy mieszkańcy wielkich miast “, wyjaśnia Szczygieł w jednej z rozmów dla prasy, przeprowadzonej przy okazji jego pierwszej wystawy w Hamburgu[11].