Roman Kochanowski (1857–1945). Ostatni polski „monachijczyk"

Na obrazach: „Wierzby, błotniste drogi, zagajniki, chaty ze słomianymi strzechami, dziewczęta z gęsiami, babule z naręczami uzbieranego chrustu. Lasy, zagajniki, mgły poranne i zachody słońca”[2]. Oprócz nich, pośród stert zatęchłych czasopism z końca XIX wieku i stosów książek, skrzynie ze skarbami. A były to: „krakowskie sukmany, dobrze szarpnięte zębem czasu, białe niegdyś i brązowe, z barwnymi, wyblakłymi kołnierzami i wyszyciami, pasy krakowskie, nabijane wszelkiego rodzaju mosiądzem, mosiężnymi guzikami dawnych polskich pułków, Księstwa Warszawskiego, Królestwa, a może jeszcze schyłku Rzeczypospolitej, czerwone rogatywki krakowskie podbijane barankiem – bez pawich piór, bo się pewnie już osypały; i kobiece, lepiej przechowywane, barwne spódnice, bogato wyszywane bluzki, o świeżych niemal wczorajszych kolorach chusty krakowskie”[3]. I jeszcze listy, zdjęcia, szkicowniki, których długo nikt nie chciał.

Roman Kochanowski urodził się 28 lutego 1857 roku w Krakowie. Był synem rzemieślnika i właściciela kamienicy. Ojciec chciał, aby zdobył wykształcenie. Nie protestował, gdy dorastający chłopak wybrał los artysty. Pierwsze lekcje rysunku pobierał w gimnazjum u Maksymiliana Cerchy[4], zapalonego dokumentalisty starego Krakowa. Następnie uczył się w Szkole Sztuk Pięknych u Władysława Łuszczkiewicza i Henryka Grabińskiego. Przyjacielskie kontakty z pierwszym z nich i wspólnota zainteresowań z drugim, pejzażystą wykształconym w Wiedniu, Monachium i Paryżu, wywarły korzystny wpływ na ucznia. Utwierdzony w dokonanym wyborze Roman Kochanowski postanowił kontynuować naukę na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu[5].