Na drugi rzut oka. Roland Schefferski w Galerii Bernau

Wchodząc do pomieszczenia z pracami Schefferskiego, natrafiamy na stojące tu i ówdzie asamblaże, obiekty i instalacje – porozstawiane jakby przypadkowo, jakby w mimowolnych miejscach. Jedna spośród tych prac rzuca się szczególnie w oczy: jest nią zasłona składająca się z dwóch układających się w płynną całość pasm materiału. Na lewym z nich widać wyhaftowany zarys kobiecej sylwetki, na prawym – męskiej. Obie postaci są nagie i zwrócone ku sobie. Są jak cienie, które mimo wpadającego światła jednak nie znikają, jak bliskie sobie osoby, których zażyłość artysta przybliża tym, którzy się im przyglądają. I nagle, gdy lekki podmuch wiatru wkrada się do pomieszczenia i promienie słoneczne wpadają przez okno, wszystko się zmienia. Zewnętrzne czynniki naturalne uruchamiają pewien proces, prowadząc do powstania symbiotycznego momentu, w którym statyczne w gruncie rzeczy dzieło sztuki przekształca się w dynamiczne. Zasłona zaczyna się poruszać, jakby obie sportretowane postaci weszły ze sobą w taneczny dialog. Podmuch wiatru przesuwa kontur mężczyzny na drugą stronę. Dotąd bliskie sobie bieguny nagle się rozchodzą. W tym momencie zamiast bliskości pojawia się dystans.

Ostatecznie prace Rolanda Schefferskiego wyraźnie pokazują, że jego twórczość wywodzi się z malarstwa i rzeźbiarstwa oraz że jego wczesne próby wykroczenia poza kartkę papieru i przezwyciężenia dwuwymiarowości są aktualne do dziś. Jego filigranowe hafty, sprawiające wrażenie portretów, zrywają z tradycyjnym rozumieniem rzeźby i rysunku. Nici, których przy tym używa, są jego graficznym środkiem wyrazu, a mocną stroną tych prac jest niewątpliwie redukcja do podstawowego elementu, jakim jest linia. Kontury portretowanych osób sprowadzone do pojedynczych linii nie mają związku z realnymi pierwowzorami postaci, lecz nabierają abstrakcyjnego charakteru. To, co pozostaje, to forma ludzkiej postaci w przestrzeni.

Roland Schefferski w swoich dynamicznych, ulegających zmianom dziełach (wystawionych podczas interaktywnej akcji „Die Berliner”) nawiązuje zarówno do poruszanej przez Oskara Schlemmera kwestii korespondującej ze sobą relacji między postacią i przestrzenią, jak i do jego założeń w sprawie ograniczonej dynamiki dzieł plastycznych. Interakcja Schefferskiego stanowi realne doświadczenie doznania dzieła partycypacyjnego, które dopiero po uwzględnieniu czynnika ludzkiego oraz przestrzeni staje się żywym procesem artystycznym. Jego prace wymagają ich aktywnego używania, podobnie jak dzieje się to w przypadku obiektów Franza Westa „Passstücke” [rzeźby dopasowujące się do różnych form – przyp. tłum.] czy Franza Erharta Walthersa „Werksätze” (Zestawy dzieł), które zalicza się do sztuki haptycznej. I choć nie cechuje je język form Bauhausu, to jednak można w nich odnaleźć pewną kontynuację podstawowych idei tego nurtu. Walter Gropius już w 1919 roku w manifeście założycielskim i w programie Bauhausu postawił pytanie o to, czym jest przestrzeń oraz jak można ją uchwycić i zaprojektować. Wychodząc z założenia, że każde dzieło jest częścią czegoś większego, zwrócił on uwagę na przestrzeń jako taką oraz na to, jak bardzo istotne jest uwzględnienie zarówno materialnych jak i intelektualnych środków wyrazu.

Przestrzenne prace Rolanda Schefferskiego o charakterze procesualnym mogą być interpretowane jako przykład przeniesienia modernizmu i jego założeń programowych do współczesności. Jest to sztuka wielowarstwowa, wcale nie skostniała. Wręcz przeciwnie – jest to sztuka, która, koncentrując się na tym, co raczej marginalne, skupia się na tym, co z filozoficzno-egzystencjalnego punktu widzenia jest najbardziej istotne. Sztuka, która wymaga od odbiorcy głębszego przyjrzenia się, lub właśnie – drugiego rzutu oka!

Annabell Burger, listopad 2019