Menu toggle
Navigation
Tekst

Jan Polak. Mistrz późnego gotyku

Jan Polak (lub jego warsztat), Św. Korbinian z niedźwiedziem (niem. „Der heilige Korbinian und der Bär“), 1483-1489, obraz z głównego ołtarza dawnego kościoła opactwa benedyktynów w Weihenstephan koło Fryzyngi, olej na desce, 147 x 129 cm
©
Bayerische Staatsgemäldesammlungen – Alte Pinakothek w Monachium, nr inw. 1400

Tablice głównego ołtarza z kościoła opactwa w Weihenstephan koło bawarskiej Fryzyngi z lat 1483-1489 to nie tylko najwcześniejsze, ale także jedyne wzmiankowane w źródłach prace wykonane w pracowni malarstwa tablicowego i ściennego Jana Polaka (ok. 1450-1519) w Monachium. Potwierdza to zapis w księdze rachunkowej klasztoru z roku 1482-1483, według którego wykonanie ołtarza głównego w kościele klasztornym św. Stefana, zsekularyzowanym w 1803 roku i zburzonym  w 1810 roku, zlecono pracowni Polaka. Wszystkie późniejsze dzieła malarza (lub jego warsztatu) można przypisać mu tylko na podstawie ich stylistyki, motywów i artystycznego sposobu ich wykonania oraz w oparciu o zamówienia zapisane w materiałach źródłowych. Niejasne jest również pochodzenie artysty. Jego imię i nazwisko już dawno skłaniało badaczy do przypuszczenia, że pochodził z Polski. Nie można jednak wykluczyć, że urodził się w Bawarii, gdzie nazwisko Polack (niem. pisownia) było wtedy dosyć powszechne. Z kolei imię Jan będące skrótem od imienia Johannes, potocznie używanym w krajach słowiańskich, w Holandii i na północy Niemiec, sugeruje jednak, że mógł on przynajmniej pochodzić z rodziny o polskich korzeniach.

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Zdj. nr 1: Zygmunt – książę Bawarii-Monachium, ok. 1480 r. - Jan Polak (lub jego warsztat), Zygmunt – książę Bawarii-Monachium, ok. 1480 r.
  • Zdj. nr 2: Chrystus na Górze Oliwnej, 1483-1489 r. - Ołtarz w Weihenstephan: Chrystus na Górze Oliwnej, 1483-1489 r.
  • Zdj. nr 3: Śmierć św. Korbiniana, 1483-1489 r. - Ołtarz w Weihenstephan: Śmierć św. Korbiniana, 1483-1489 r.
  • Zdj. nr 4: Przybicie Chrystusa do krzyża, 1483-1489 r. - Ołtarz w Weihenstephan: Przybijanie Chrystusa do krzyża, 1483-1489 r.
  • Zdj. nr 5: Św. Benedykt, 1483-1489 r. - Weihenstephan: Św. Benedykt – patriarcha monastycyzmu Zachodu, 1483-1489 r.
  • Zdj. nr 6: Cud z niedźwiedziem, 1483-1489 r. - Ołtarz w Weihenstephan: Św. Korbinian z niedźwiedziem, 1483/89 r.
  • Zdj. nr 7: Disputacja św. Stefana, 1483-1489 r. - Ołtarz w Weihenstephan: Dysputa św. Szczepana, 1483/89 r.
  • Zdj. nr 8: Portret benedyktyńskiego mnicha, 1484 r. - Portret benedyktyńskiego mnicha, 1484 r.
  • Zdj. nr 9: Św. Piotr uzdrawia chorych, 1490 r. - Św. Piotr uzdrawia chorych i opętanych, skrzydło zewnętrzne ołtarza głównego w kościele parafialnym św. Piotra w Monachium, 1490 r.
  • Zdj. nr 10: Odnalezienie krzyża, ok. 1490 r. - Odnalezienie krzyża przez św. Helenę, ok. 1490 r.
  • Zdj. nr 11: Rzeź niewiniątek w Betlejem, ok. 1490 r - Rzeź niewiniątek w Betlejem (lewe skrzydło, awers: Dwaj doktorzy Kościoła), ok. 1490 r.
  • Zdj. nr 12: Rzeź niewiniątek w Betlejem, ok. 1490 r. - Rzeź niewiniątek w Betlejem (prawe skrzydło, awers: Dwaj doktorzy Kościoła), ok. 1490 r.
  • Zdj. nr 13: Biczowanie Chrystusa, ok. 1490 r. - Biczowanie Chrystusa, ok. 1490 r.
  • Zdj. nr 14: Niesienie krzyża, ok. 1490 r. - Szymon Cyrenejczyk pomaga nieść krzyż Jezusowi (Niesienie krzyża), ok. 1490 r.
  • Zdj. nr 15: Modlitwa w Ogrójcu, ok. 1490 r. - Modlitwa w Ogrójcu (Chrystus na Górze Oliwnej), ok. 1490 r.
  • Zdj. nr 16: Kaplica zamkowa w Blutenburgu - Kaplica zamkowa w Blutenburgu, widok na ołtarz główny i ołtarze boczne, 1491-1492 r.
  • Zdj. nr 17: Ołtarz główny, Blutenburg, 1491-1492 r. - Ołtarz główny, kaplica zamkowa w Blutenburgu, 1491-1492 r.
  • Zdj. nr 18: Północny ołtarz boczny, Blutenburg, 1491-1492 r. - Północny (lewy) ołtarz boczny, kaplica zamkowa w Blutenburgu, 1491-1492 r.
  • Zdj. nr 19: Południowy ołtarz boczny, Blutenburg, 1491 r. - Południowy (prawy) ołtarz boczny, kaplica zamkowa w Blutenburgu, 1491 r.
  • Zdj. nr 20: Ołtarz główny kościoła franciszkanów, 1492 r. - Ołtarz główny dawnego kościoła franciszkanów św. Antoniego w Monachium (zburzony w latach 1802-1803), 1492 r.
  • Zdj. nr 21: Nakładanie korony cierniowej, 1492 r. - Nakładanie korony cierniowej na głowę Chrystusa, tablica ołtarza głównego dawnego kościoła franciszkanów p.w. św. Antoniego w Monachium (zburzony w latach 1802-1803), 1492 r.
  • Zdj. nr 22: Ecce-Homo, 1492 r. - Ecce-Homo, tablica ołtarza głównego dawnego kościoła franciszkanów p.w. św. Antoniego w Monachium (zburzony w latach 1802-1803), 1492 r.
  • Zdj. nr 23: Przybijanie do krzyża, ok. 1492 r. - Przybijanie Chrystusa do krzyża, tablica ołtarza głównego dawnego kościoła franciszkanów p.w. św. Antoniego w Monachium (zburzony w latach 1802-1803), 1492 r.
  • Zdj. nr 24: Złożenie do grobu, ok. 1492 r. - Złożenie Chrystusa do grobu, tablica ołtarza głównego dawnego kościoła franciszkanów p.w. św. Antoniego w Monachium (zburzony w latach 1802-1803), 1492 r.
  • Zdj. nr 25: Założyciele klasztoru w Benediktbeuern, 1494 r. - Landfried, Waldram und Eliland – założyciele klasztoru w Benediktbeuern, 1494 r.
  • Zdj. nr 26: Ołtarz św. Arsacjusza, Ilmmünster, ok. 1495 r. - Ołtarz główny w kościele parafialnym i dawnym kościele kolegiackim p.w. św. Arsacjusza w Ilmmünster. Cztery skrzydła ołtarzowe autorstwa Jana Polaka, ok. 1495 r. (po 1510 r.?)
  • Zdj. nr 27: Ołtarz Zaunhacka, 1499 r. - Ołtarz domowy Konrada Zaunhacka, 1499 r.
  • Zdj. nr 28: Ołtarz Zaunhacka, 1499 r. - Ołtarz domowy Konrada Zaunhacka, 1499 r.
  • Zdj. nr 29: Maryja Płaszcza Opieki, między 1505 a 1510 r. - Maryja Płaszcza Opieki [w sukni z kłosami] z rodziną Sänftl, między 1505 a 1510 r.
  • Zdj. nr 30: Stygmatyzacja św. Franciszka, ok. 1500 r. - Stygmatyzacja św. Franciszka (na odwrocie Św. Jan na Patmos oraz Ukrzyżowanie św. Piotra), ok. 1500 r.
  • Zdj. nr 31: Św. Jan na Patmos, ok. 1500 r. - Św. Jan na Patmos oraz Ukrzyżowanie św. Piotra (na odwrocie Stygmatyzacja św. Franciszka), ok. 1500 r.
  • Zdj. nr 32: Adam i Ewa w raju, ok. 1500 r. - Adam i Ewa w raju, skrzydło ołtarzowe, ok. 1500 r.
  • Zdj. nr 33: Abraham i trzej aniołowie, ok. 1500 r. - Abraham i trzej aniołowie, skrzydło ołtarzowe, ok. 1500 r. (lub między 1480 a 1485 r.)
  • Zdj. nr 34: Chrzest Jezusa, ok. 1500 r. - Chrzest Jezusa, skrzydło ołtarzowe, ok. 1500 r. (lub między 1480 a 1485 r.)
  • Zdj. nr 35: Chrystus Nauczyciel, ok. 1500 r. - Chrystus Nauczyciel, skrzydło ołtarzowe, ok. 1500 r. (lub między 1480 a 1485 r.)
  • Zdj. nr 36: Zwiastowanie Maryi Pannie, między 1500 a 1510 r. - Zwiastowanie Maryi Pannie, między 1500 a 1510 r.
  • Zdj. nr 37: Portret młodego mężczyzny - Portret młodego mężczyzny (autoportret?), niedatowany

Jan Polak. Mistrz późnego gotyku
Strony Strony Pełny tekst Pełny tekst

Strony Strony Pełny tekst Pełny tekst
Jan Polak (lub jego warsztat), Św. Korbinian z niedźwiedziem (niem. „Der heilige Korbinian und der Bär“), 1483-1489, obraz z głównego ołtarza dawnego kościoła opactwa benedyktynów w Weihenstephan koło Fryzyngi, olej na desce, 147 x 129 cm
Jan Polak (lub jego warsztat), Św. Korbinian z niedźwiedziem (niem. „Der heilige Korbinian und der Bär“), 1483-1489, obraz z głównego ołtarza dawnego kościoła opactwa benedyktynów w Weihenstephan koło Fryzyngi, olej na desce, 147 x 129 cm
©
Bayerische Staatsgemäldesammlungen – Alte Pinakothek w Monachium, nr inw. 1400

Literatura przedmiotu:

Matthias Weniger, Polack, Jan, [w:] „De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon“, Tom 96, Berlin/Boston 2017, s. 229 i nast.

Jakub Adamski, O znaczeniu dzieł Jana Polacka dla motywów architektonicznych w dekoracji Pontyfikału Erazma Ciołka (Ms. Czart. 1212 IV), [w:] „Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie“, seria nowa, Tom VIII, Kraków 2015, s. 263-279.

Stephanie Wallner, Studien zur Maltechnik des Jan Polack und seiner Werkstatt am Beispiel der Altartafeln der Franziskanerklosterkirche und der Peterskirche in München, 2005, praca dyplomowa, Technische Universität München. Dostęp w Internecie: https://www.ar.tum.de/fileadmin/w00bfl/rkk/media_rkk/downloads/Diplom-_und_BA-Arbeiten/Wallner_Diplomarbeit_Endfassung.pdf

Peter B. Steiner, Claus Grimm (red.), Jan Polack. Von der Zeichnung zum Bild. Malerei und Maltechnik in München um 1500, Ausstellungs-Katalog Diözesanmuseum Freising und Bayerisches Nationalmuseum München, Haus der Bayerischen Geschichte, Augsburg 2004

Sabine Rosthal, Jan Polack. Studien zu Werk und Wirkung, 1998, rozprawa doktorska, Freie Universität Berlin, Mikrofiche Berlin 2001.

Claus Grimm, Der handwerkliche Hintergrund der Blutenburger Altäre, [w:] Blutenburg, pod red. Johannesa Erichsena ([seria:] Veröffentlichungen zur bayerischen Geschichte und Kultur, 1) München 1983, s. 183-201.

Alfred Stange, Deutsche Malerei der Gotik, Tom 10: Salzburg, Bayern und Tirol in der Zeit von 1400 bis 1500, München i inne, 1960 (Reprint: Nendeln, 1969), s. 81-95.

Ernst Buchner, Polack, Jan, [w:] Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart, begründet von Ulrich Thieme und Felix Becker, herausgegeben von Hans Vollmer, tom 27, Leipzig 1933, s. 200-202.

 

Źródła online:

Andrea Langer, Polack, Jan, [w:] Neue Deutsche Biographie 20 (2001), s. 593 i nast. Wersja cyfrowa dostępna w Internecie pod adresem: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118831860.html#ndbcontent

(Dostęp do wszystkich podanych źródeł online: kwiecień 2021 r.)

 

Jan Polak (lub jego warsztat), Św. Korbinian z niedźwiedziem (niem. „Der heilige Korbinian und der Bär“), 1483-1489, obraz z głównego ołtarza dawnego kościoła opactwa benedyktynów w Weihenstephan koło Fryzyngi, olej na desce, 147 x 129 cm
©
Bayerische Staatsgemäldesammlungen – Alte Pinakothek w Monachium, nr inw. 1400
Pełny tekst na jednej stronie
Porta Polonica