Aleksander Gierymski

Aleksander Gierymski urodził się 30 stycznia 1850 roku w Warszawie, trzy lata po swoim bracie Maksymilianie.[1] Ich ojciec, Józef Gierymski (1800-1875), pracował w administracji obiektów wojskowych i zarządzał szpitalem wojskowym w Ujazdowie. W przeciwieństwie do swojego brata, który najpierw podjął studia techniczne oraz brał udział w postaniu styczniowym 1863, Aleksander mógł od samego początku oddawać się swoim pasjom artystycznym i rozwijać swoje zdolności w tej dziedzinie. Najpierw, w roku 1867 - podobnie jak wcześniej jego brat - brał przez kilka miesięcy lekcje rysunku u Rafała Hadziewicza (1803-1883) w warszawskiej Klasie Rysunkowej, którą utworzono w roku 1865, po tym, gdy z powodu uczestnictwa studentów w powstaniu styczniowym 1863/64 zamknięto Szkołę Sztuk Pięknych. W roku 1868, idąc za przykładem brata, pojechał do Monachium, gdzie również podążając jego śladami: zapisał się na studia na monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych do klasy sztuki antycznej Alexandra Strähubera (1814-1882) z zamiarem poprawienia swoich umiejętności rysunkowych a następnie studiował u malarza historycznego Hermanna Anschütza (1802-1880).

W przeciwieństwie do Maksymiliana, który kontynuował naukę w prywatnej szkole malarskiej Franza Adama (1815-1886) kształcąc się na malarza koni i scen batalistycznych, Aleksander pozostał w Akademii monachijskiej. Uczęszczał tam na kursy prowadzone przez malarza historycznego Johanna Georga Hiltenspergera (1806-1890), który zasłynął z fresków w monachijskiej Rezydencji (Münchner Residenz) i w arkadach przyległych do niej ogrodów (Hofgarten), a w roku 1870 przeszedł do klasy mistrzowskiej Carla von Piloty'ego (1826-1886). Piloty był profesorem Akademii od roku 1856 i pod jego kierunkiem szkoła stała się ważnym ośrodkiem realistycznego malarstwa historycznego. U niego studiował od roku 1863 Józef Brandt (1841-1915), najwybitniejszy polski malarz w Monachium.[2] W roku 1871 odbył z bratem podróż do Wenecji i Werony. W 1872 roku, razem z dwoma innymi wysoko ocenionymi polskimi malarzami, Władysławem Czachórskim i Maurycym Gottliebem, obrał za temat swojej pracy dyplomowej u Piloty'ego wspólny motyw literacki zaczerpnięty z Kupca z Wenecji Szekspira. Jego praca została nagrodzona za najlepszą kompozycję. W następnym roku namalował Scenę sądu z tej szekspirowskiej komedii, którą zaprezentował w niemieckim dziale Wystawy Światowej we Wiedniu w roku 1873.[3] Poza nim i jego bratem Maksymilianem w wystawie wzięło udział pięciu innych polskich artystów.

Po tym, gdy w roku 1872 Maksymilian zachorował na gruźlicę a jego pobyty w sanatoriach w Meran i Bad Reichenhall nie przyniosły poprawy jego zdrowia, w następnym roku Aleksander asystował bratu w podróży do Rzymu, którego to łagodny klimat napawał ich nadzieją na wyzdrowienie Maksymiliana. Podczas gdy Maksymilian w roku 1874 w Rzymie zakończył swój ostatni obraz Polowanie par force na jelenia z postaciami w strojach z XVIII w., Aleksander sięgnął po motywy przedstawiające sceny rodzajowe z rzymskich tawern, jak ta na obrazie Gra w mora (zdj. nr 2). Wprawdzie są one wykonane z akademicką pieczołowitością, charakteryzują się wyważonym kolorytem i wykazują szczególne zainteresowanie autora światłem, jednak ówczesna polska krytyka wyrażała się o nich niepochlebnie z uwagi na ich trywialny charakter. Latem 1874 roku Maksymilian, prawdopodobnie w towarzystwie brata, pojechał do Monachium na konsultacje z lekarzami a w końcu na kurację do Bad Reichenhall, gdzie we wrześniu zmarł. Aleksander wrócił do Rzymu, gdzie mieszkał i pracował do roku 1879. Chcąc zapobiec krytyce jakiej poddano jego sceny z życia zwykłych ludzi, zainspirowany twórczością mistrzów późnego renesansu we Włoszech - Tycjana i Tintoretta, namalował w tym czasie obraz Sjesta włoska[4], przedstawiający rzymskich patrycjuszy w renesansowych strojach.