Danuta Karsten – „W moich pracach materializuje się przestrzeń”

Mimo że w czasie studiów Karsten większość profesorów w Kunstakademie w Düsseldorfie przykładała ogromną wagę do sztuki konceptualnej, artystka skupiła się na sile wyrazu materiału. Prace z gliny, słomy, pokrzyw, sera, splecionych roślin, papieru, szkła wodnego i pigmentów ziemi instalowane na podłodze, unoszące się w pomieszczeniach lub przymocowane do metalowych stojaków[3], cechuje szacunek dla materii wyniesiony jeszcze z gdańskiej ASP. W jej pierwszych prezentowanych publicznie w niemieckich kościołach i galeriach instalacjach odniesienia do arte povera ustępują jednak miejsca uwadze poświęconej obiektowi i wysoce estetycznej inscenizacji materiału, co przywodzi na myśl polską sztukę tekstylną z lat siedemdziesiątych reprezentowaną przez Magdalenę Abakanowicz czy obiekty z materiału oraz papieru małżeństwa rumuńskich artystów Ritzi i Petera Jacobi. Instalacje Danuty Karsten z papieru nasączonego wodnym szkłem w formie zwiniętych rożków zamontowane w 1994 r. w kościele Philip-Nicolai-Kirche w Recklinghausen[4], czy też narożny stożek ułożony z wielkich, płaskich kartek w galerii Kunsthaus w Essen w 1997 r., wskazują na ukształtowaną, surową, manualną i ceniącą naturalność wrażliwość na materiał typową dla artystów wschodnioeuropejskich. Taką cechę nosi także pokazana, również w Essen[5], ściana wykonana z dwustu rur z pokrzyw usztywnionych mąką kartoflaną i pomalowanych na czarny kolor (zdjęcie nr 1).

Do zmiany dochodzi w 1996 r., kiedy to artystka zaczyna stosować folię i sznurki z tworzyw sztucznych oraz inne nierzadko białe lub przezroczyste materiały. Bardzo często są to, oprócz białego papieru i białych nici, zapałki, lateks i szare mydło zwykle układane przez Karsten w geometryczne wzory. Artystka od „biednych” materiałów typowych dla arte povera przeszła do tworzyw używanych w życiu codziennym, czego przykładem może być instalacja składająca się z setek folii bąbelkowych w ośmiobocznym foyer Museum Ostdeutsche Galerie w Ratyzbonie w 1999 r. (zdjęcie nr 3). Pierwszą instalacją tego typu jest praca pokazana w klinice psychiatrycznej w Bedburg-Hau w 1996 r., którą tworzy sześćdziesiąt piramid uszytych z folii PCV stojących samodzielnie dzięki statycznym możliwościom zastosowanego materiału[6].

W przeciwieństwie do prac powstałych przed 1996 r., w których pomieszczenie służyło jedynie prezentacji obiektów artystycznych, po tym okresie artystka zaczyna tworzyć prace odnoszące się do całej przestrzeni, jaką ma do dyspozycji i która dzięki zainstalowanym materiałom zostaje przekształcona w dzieło sztuki. Od tej chwili przestrzeń i instalacja stanowią integralne części jednej instalacji. Karsten użyje piramid z folii także w kolejnych pracach: w 1999 i 2000 r. w Nordkirchen oraz w Antwerpii; w 2000 r. w instalacji „Lichtatem” /Świetlny oddech/ w Galerii Koło w Gdańsku[7] oraz w instalacji o tym samym tytule, powiększonej do dwustu pięćdziesięciu piramid prezentowanej w 2010 r. w Zeche Zollverein w Essen (zdjęcie nr 11). Artystka za każdym razem dopasowuje geometryczne moduły do konkretnego pomieszczenia i w ten sposób na nowo je interpretuje. Ta zasada cechuje całą jej działalność artystyczną. Rzeźbiarka nowo odkryte tworzywo zastosowane w seryjnych formach odmienia przez różne pomieszczenia aż do ostatecznego projektu, kiedy wydaje się, że wszelkie inne możliwości już się wyczerpały.

Karsten eksperymentuje również z tworzywem pod względem optycznym i wypróbowuje różne możliwości jego manualnego zastosowania, czego dowodzi instalacja „Kleider” /suknie/ prezentowana w 2001 w Hattingen, na której pokazała taką samą opadająco-spływającą figurę wykonaną z czterech różnych materiałów: z konopi, z wełny metalowej, z sizalu oraz z tworzywa sztucznego (zdjęcie nr 4).