Madame Szymanowska i Goethe – tląca się miłość?

Wyjazd Szymanowskiej z Weimaru następnego dnia po raz kolejny emocjonalnie pogrążył Goethego, przypominając mu wcześniejsze rozstanie z Ulrike von Levetzow. Kanclerz von Müller pisał: „Kiedy po południu przyszedłem do Goethego, zastałem go siedzącego z Mme Szymanowską jeszcze przy stole; na pożegnanie wręczała ona każdemu z rodziny, także jej ulubieńcowi, malutkiemu Wolfowi, drobne misternie wykonane prezenty, niektóre własnymi rękoma, zaś starszy pan był w najwyśmienitszym nastroju. Chciał być wesoły i dowcipny, ale w powietrzu wisiał głęboki ból pożegnania. – […] Na piątą była wyznaczona jej ostatnia audiencja u wielkiej księżnej, na której zgodnie z dworską żałobą musiała być ubrana cała w czerni, co jeszcze bardziej przybiło Goethego. Kiedy podjechała kareta, zniknęła tak szybko, że Goethe tego nie zauważył. Nie było wiadomo, czy kiedykolwiek jeszcze raz przyjedzie. – Wtedy można było niemal jawnie dostrzec w Goethem to, co w nim ludzkie; usilnie prosił mnie, abym sprawił, że [Szymanowska] jeszcze raz się pojawi, nie odejdzie bez pożegnania. Kilka godzin później jego syn i ja zaprowadziliśmy ją wraz z siostrą do niego. – »Odchodzę dzięki Wam bogatsza i pocieszona […] Pozwoliliście mi znowu uwierzyć w siebie, czuję się lepiej i bardziej doceniona, bo Wy mnie cenicie. Nie mówmy o pożegnaniu, nie dziękujmy; oddajmy się raczej marzeniom o ponownym spotkaniu« […] …ale wszelkie próby utrzymania dobrego nastroju nie pomogły [Goethemu] powstrzymać łez, w milczeniu wziął ją i jej siostrę w ramiona, po czym odprowadził ją bardzo długim spojrzeniem, gdy odchodziła długą amfiladą komnat. – »Wiele zawdzięczam tej czarującej niewieście«, powiedział mi później, [»]znajomość z nią i jej cudowny talent sprawiły przede wszystkim, że znowu byłem sobą[«]”[63].

Koncerty Szymanowskiej w Weimarze i w domu Goethego stały się na długo tematem rozmów. Pianistka i poeta przez wiele lat pozostawali w kontakcie – ale tylko listownym. Wizyta Szymanowskiej w Weimarze znalazła odzwierciedlenie także w liście Goethego do Sulpiza Boisserée, kolońskiego kolekcjonera malarstwa oraz autora tekstów poświęconych sztuce i architekturze, z grudnia 1823, w którym pisał: „W tym samym czasie przybył do nas hrabia Reinhard z rodziną, jego urodziny świętowano radośnie i z należytym szacunkiem […] Zaraz po nich przyjechała niedościgniona pianistka, Madame Szymanowska, której przesympatyczna obecność i nieoceniony talent niezmiernie mnie zachwyciły już w Marienbadzie, stąd mój dom przez czternaście dni był miejscem spotkań melomanów, zwabionych wielką sztuką i miłym usposobieniem [artystki]. Dwór i miasto, nią podekscytowane, żyły odtąd muzyką i radością. – Zaraz po niej odwiedził mnie minister stanu von Humboldt, jeden spośród byłych prawdziwych przyjaciół z lat znajomości z Schillerem…”[64].

14 lutego następnego roku Goethe zanotował: „Po obiedzie kanclerz von Müller podrzucił wiadomości od Madame Szymanowskiej, omówiliśmy też inne kwestie polityczne”[65], a 27 marca pisał: „Wiadomości o Madame Szymanowskiej w »Constitutionnel«”[66], paryskim piśmie poświęconym gospodarce, polityce i literaturze. W liście z dnia 2 lipca 1824 roku z Londynu Szymanowska wyraziła swoje rozczarowanie tym, że w tym roku Goethe – jak dowiedziała się od kanclerza von Müllera – nie wybiera się do Marienbadu. Z pobytu w Londynie jest zadowolona – pisała dalej, dodając, że w drodze powrotnej do Polski zamierza zatrzymać się w Weimarze[67]. W czerwcu 1829 roku Szymanowska za pośrednictwem listu od Zeltera zapowiedziała wizytę dwóch Polaków w Weimarze. Jednym z nich był poeta Adam Mickiewicz, jej przyszły zięć, drugim – poeta, dramaturg i tłumacz Antoni Edward Odyniec. „Nasza przyjaciółka Mme Szymanowska – pisze Zelter – poleca, szczególnie tobie jako »Prince des Poètes«, utalentowanego polskiego rodaka i poetę. Nazywa się Mickiewicz i planuje podróż przez Niemcy do Włoch. Młodzieniec zna już całkiem nieźle niemiecki i jest szczerze zachwalany. Reszty [o nim] możesz dowiedzieć się od niego samego”[68]. I rzeczywiście, Mickiewicz i Odyniec przybyli do Weimaru 18 sierpnia 1829 roku i na zaproszenie Goethego pozostali tam, aż po jego urodzinach, do końca miesiąca[69].