Józef Piłsudski w niemieckich więzieniach

Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.
Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.

Tymczasem w Magdeburgu trwała już rewolucja i groziło przerwanie komunikacji z resztą kraju. Trzeba było się spieszyć. Polacy mogli zabrać ze sobą tylko najbardziej potrzebne rzeczy. Pozostałe miano odesłać w następnych tygodniach (rękopis książki „Moje pierwsze boje" trafił do Piłsudskiego dopiero w roku 1924). Byłych już więźniów i hr. Kesslera miał odebrać autem szef transportu, major Paul van Gülpen W wydanej w 1936 roku relacji z tego wydarzenia van Gülpen pominął udział w wydarzeniach Kesslera. Być może powodem było to, że z powodu emigracji po 1933 roku był wrogiem dla władz III Rzeszy. A być może van Gülpen chciał bardziej uwypuklić swoje zasługi w tym epizodzie z udziałem przywódcy sąsiedniego państwa.

Do cytadeli nie było łatwo się dostać, przydatna okazała się przedsiębiorcza i odważna współpracowniczka, którą z sobą zabrał.

„Ulice pełne były – wspominał po latach von Gülpen – wzburzonych tłumów. Stenotypistka, przeprowadzająca samochód przez Strombrücke ku cytadeli, przyczepiła doń kilka szmat i krzyczała, jakby ją ze skóry obdzierali: – Rozstąpcie się! Jedziemy do cytadeli więźniów politycznych uwalniać!“.

Van Gülpen otrzymał od władz wojskowych zgodę na przejazd autem z Magdeburga do Berlina (z powodu rewolucji przejazd pociągiem okazał się niemożliwy). Wcześniej dobrze się przygotował. Do auta marki audi zabrał zapasowe koła i broń palną. Przydały się zwłaszcza te pierwsze. Podróżni musieli się często zatrzymywać i wymieniać koła z powodu złej jakości „wojennych opon”.

„W czasie tej drogi Piłsudski miał sposobność zapoznać się z blaskiem i nędzą automobilisty – wspominał przejazd van Gülpen. Nie mieliśmy wówczas w kraju pneumatyków tylko ich namiastkę. Była to zrobiona, jak mówiono, ze zgniłych kartofli papka, którą napełniano opony, wmontowane w koła. Jak długo opony się nie rozgrzały, jechało się bardzo przyjemnie, jednak, gdy tylko szybkość przekraczała 40 km, masa pęczniała od gorąca, rozsadzając oponę. Auto natychmiast siadało i na ostatnich dwudziestu metrach leżały śmierdzące kartoflane placki. Gdy się podobne nieszczęście zdarzało w jakiejś miejscowości, natychmiast ze wszystkich stron zbiegały się psy, rzucając się na kartoflane ciastka, by za chwilę z wyciem i z poparzonymi pyskami zmykać z powrotem".

Po drodze podróżni zjedli śniadanie w miasteczku Genthin. Do Berlina przyjechali wieczorem 8 listopada i zatrzymali się krótko w mieszkaniu van Gülpena przy Reichstrasse 9. Gospodarz poczęstował ich koniakiem, goście wpisali się do księgi pamiątkowej. Szyk nobliwego przedrewolucyjnego świata, w których oficerowie – nawet wroga – są przede wszystkim dżentelmenami, jeszcze tu w najlepsze trwał. Tego samego dnia byli już więźniowie zamieszkali w apartamencie na pierwszym piętrze luksusowego hotelu Continental (Continental-Hotel) przy ulicy Neustädtische-Kirchstrasse. 

 

Mediateka
  • Ulotka informująca o powrocie J. Piłsudskiego do Warszawy, 1918 r.

    Ulotka informująca o powrocie J. Piłsudskiego do Warszawy, 1918 r.
  • Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski w r. 1914

    Komendant Józef Piłsudski w towarzystwie przyjaciela swego Kazimierza Sosnkowskiego z okresu przed aresztowaniem, 1914 r.
  • Ulotka. Rada Regencyjna przekazuje władzę Józefowi Piłsudskiemu, 1918 r.

    Ulotka. Rada Regencyjna przekazuje władzę Józefowi Piłsudskiemu, 1918 r.
  • Ulotka. Dzień swoich imienin spędza Komendant Piłsudski w więzieniu niemieckim, 1918 r.

    Ulotka. Dzień 18 marca, dzień swoich imienin spędza Komendant Piłsudski w więzieniu niemieckim, 1918 r.
  • Ulotka. Protest przeciwko uwięzieniu Komendanta Piłsudskiego, 1917 r.

    Ulotka. Dnia 29 bm, w niedzielę zbieramy się o godz. 11 rano na rynku u stóp pomnika Adama Mickiewicza aby zaprotestować przeciwko uwięzieniu bezprawnemu Komendanta Józefa Piłsudskiego oraz Szefa Szta...
  • Józef Piłsudski, Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej, 1925 r.

    Józef Piłsudski, Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej, Warszawa : "Bibljoteka Polska", 1925 (Bydgoszcz : Zakł. Graf. Inst. Wyd. "Bibljoteka Polska“).
  • Piłsudski i Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.

    Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.
  • Festungsgefängnis Spandau

    Festungsgefängnis Spandau
  • Głowna brama Twierdzy Wesel

    Głowna brama Twierdzy Wesel / Das Haupttor der Zitadelle in Wesel von der Stadtseite aus gesehen.
  • Strona 1 „Kuriera Warszawskiego“ z 10 listopada 1918 r.

    Strona 1 „Kuriera Warszawskiego“ z 10 listopada 1918 r.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Widok ogólny, twierdza w Magdeburgu

    Widok ogólny, twierdza w Magdeburgu.
  • Plan twierdzy w Magdeburgu

    Plan twierdzy w Magdeburgu. Dom, w którym przebywał Piłsudski, jest oznaczony kółkiem.
  • Restauracja Hiller w Berlinie

    Restauracja Hiller w Berlinie
  • Karykatura Marszałka J. Piłsudskiego, 1927 r.

    Gustaw Rogalski: Z albumu karykatur 1914-1928 Marszałka J. Piłsudskiego: na pamiątkę dziesięciolecia 1918-1928 niepodległości Polski. Litografia, papier; ok. 33 x 26 cm.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Wnętrze domu w Magdeburgu

    Wnętrze domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Wnętrze domu w Magdeburgu

    Wnętrze domu w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Akt dostawy domu Piłsudskiego, 1937 r.

    Akt dostawy domu Piłsudskiego, 1937 r.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Dom z Magdeburga na terenie parku belwederskiego w Warszawie, 1939 r.

    Dom z Magdeburga, w którym więziony był Józef Piłsudski, na terenie parku belwederskiego w Warszawie, 1939 r.
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Po drodze z Magdeburga do Berlina podróżni zjedli śniadanie w miasteczku Genthin.

    Po drodze z Magdeburga do Berlina podróżni zjedli śniadanie w miasteczku Genthin.
  • Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau

    Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau ab 10. November 1918
  • Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau

    Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau ab 10. November 1918
  • Józef Piłsudski - Hörspiel von "COSMO Radio po polsku" auf Deutsch

    In Zusammenarbeit mit "COSMO Radio po polsku" präsentieren wir Hörspiele zu ausgewählten Themen unseres Portals.
  • „Drei Tage im November. Józef Piłsudski und die polnische Unabhängigkeit 1918“

    Von Magdeburg in die Unabhängigkeit Polens - ein Film über einen polnischen Mythos.