Józef Piłsudski w niemieckich więzieniach

Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.
Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.

Danzig/Gdańsk, 23.–29.07.1917
 

Józefa Piłsudskiego oraz jego szefa sztabu, płk. Kazimierza Sosnkowskiego aresztowano rankiem 22 lipca 1917 r. Załamanie dotychczasowych relacji z Niemcami trwało już od dawna. Niecałe dwa tygodnie wcześniej doszło do tzw. kryzysu przysięgowego i internowania żołnierzy I i III Brygady Legionów. O powodach aresztowania Piłsudskiego Tymczasową Radę Stanu poinformował generał-gubernator Hans von Beseler. Polska Organizacja Wojskowa (POW), którą kierował Piłsudski, zmieniła w ostatnim czasie swe stanowisko, co odnotowało niemieckie dowództwo, i stała się groźna dla spokoju kraju i bezpieczeństwa wojskowego na tyłach walczących armii sprzymierzonych. Po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji Niemcy uznały, że nie ma już pilnej potrzeby budować polskiej armii, front wschodni przestał być groźny. Rychłe zakończenie wojny z Rosją stawało się bardzo realne a wspieranie Polaków niekorzystne.

„Szybkość działania w tym stanie rzeczy – stwierdził Beseler – wymaga natychmiastowego unieszkodliwienia obu osób (Piłsudskiego oraz Sosnkowskiego). (…) Wobec takiego stanu rzeczy internowanie tych osób uważać należy za zarządzenie skuteczne“.

Równocześnie rozpoczęły się aresztowania wśród członków POW, co sparaliżowało jej działalność na kilka miesięcy.

Piłsudskiego i Sosnkowskiego pod eskortą przewieziono na Dworzec Wiedeński w Warszawie (straż towarzyszyła im przez całą podróż). Późniejszy marszałek Polski był ubrany w mundur legionowy, Sosnkowski po cywilnemu. Umieszczono ich w przedziale drugiej klasy. Celem konwoju był Gdańsk, do którego z nieznanych powodów dojechano jednak okrężną trasą przez Poznań. Po krótkim postoju w stolicy Wielkopolski, więźniowie przybyli do Gdańska w nocy 23 lipca. Przetransportowano ich do więzienia śledczego i karnego (Königliches Gerichtsgefängnis zu Danzig) na Schiesstange 12 (obecnie ul. Kurkowa).

Służący w straży więziennej Polak, Jan Bastian, zapamiętał, że

“pan Marszałek był bardzo grzeczny, ale milczący“, a Niemcy traktowali go jak generała“.

Mediateka
  • Ulotka informująca o powrocie J. Piłsudskiego do Warszawy, 1918 r.

    Ulotka informująca o powrocie J. Piłsudskiego do Warszawy, 1918 r.
  • Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski w r. 1914

    Komendant Józef Piłsudski w towarzystwie przyjaciela swego Kazimierza Sosnkowskiego z okresu przed aresztowaniem, 1914 r.
  • Ulotka. Rada Regencyjna przekazuje władzę Józefowi Piłsudskiemu, 1918 r.

    Ulotka. Rada Regencyjna przekazuje władzę Józefowi Piłsudskiemu, 1918 r.
  • Ulotka. Dzień swoich imienin spędza Komendant Piłsudski w więzieniu niemieckim, 1918 r.

    Ulotka. Dzień 18 marca, dzień swoich imienin spędza Komendant Piłsudski w więzieniu niemieckim, 1918 r.
  • Ulotka. Protest przeciwko uwięzieniu Komendanta Piłsudskiego, 1917 r.

    Ulotka. Dnia 29 bm, w niedzielę zbieramy się o godz. 11 rano na rynku u stóp pomnika Adama Mickiewicza aby zaprotestować przeciwko uwięzieniu bezprawnemu Komendanta Józefa Piłsudskiego oraz Szefa Szta...
  • Józef Piłsudski, Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej, 1925 r.

    Józef Piłsudski, Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej, Warszawa : "Bibljoteka Polska", 1925 (Bydgoszcz : Zakł. Graf. Inst. Wyd. "Bibljoteka Polska“).
  • Piłsudski i Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.

    Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.
  • Festungsgefängnis Spandau

    Festungsgefängnis Spandau
  • Głowna brama Twierdzy Wesel

    Głowna brama Twierdzy Wesel / Das Haupttor der Zitadelle in Wesel von der Stadtseite aus gesehen.
  • Strona 1 „Kuriera Warszawskiego“ z 10 listopada 1918 r.

    Strona 1 „Kuriera Warszawskiego“ z 10 listopada 1918 r.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Widok ogólny, twierdza w Magdeburgu

    Widok ogólny, twierdza w Magdeburgu.
  • Plan twierdzy w Magdeburgu

    Plan twierdzy w Magdeburgu. Dom, w którym przebywał Piłsudski, jest oznaczony kółkiem.
  • Restauracja Hiller w Berlinie

    Restauracja Hiller w Berlinie
  • Karykatura Marszałka J. Piłsudskiego, 1927 r.

    Gustaw Rogalski: Z albumu karykatur 1914-1928 Marszałka J. Piłsudskiego: na pamiątkę dziesięciolecia 1918-1928 niepodległości Polski. Litografia, papier; ok. 33 x 26 cm.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Wnętrze domu w Magdeburgu

    Wnętrze domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Wnętrze domu w Magdeburgu

    Wnętrze domu w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Akt dostawy domu Piłsudskiego, 1937 r.

    Akt dostawy domu Piłsudskiego, 1937 r.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Dom z Magdeburga na terenie parku belwederskiego w Warszawie, 1939 r.

    Dom z Magdeburga, w którym więziony był Józef Piłsudski, na terenie parku belwederskiego w Warszawie, 1939 r.
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Po drodze z Magdeburga do Berlina podróżni zjedli śniadanie w miasteczku Genthin.

    Po drodze z Magdeburga do Berlina podróżni zjedli śniadanie w miasteczku Genthin.
  • Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau

    Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau ab 10. November 1918
  • Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau

    Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau ab 10. November 1918
  • Józef Piłsudski - Hörspiel von "COSMO Radio po polsku" auf Deutsch

    In Zusammenarbeit mit "COSMO Radio po polsku" präsentieren wir Hörspiele zu ausgewählten Themen unseres Portals.
  • „Drei Tage im November. Józef Piłsudski und die polnische Unabhängigkeit 1918“

    Von Magdeburg in die Unabhängigkeit Polens - ein Film über einen polnischen Mythos.