Józef Piłsudski w niemieckich więzieniach

Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.
Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.

Berlin-Spandau, 30.07.–06.08.1917
 

Po krótkim pobycie w Gdańsku przewieziono Piłsudskiego i Sosnkowskiego do Berlina. Podróż odbyli już osobno, a ich drogi rozeszły się na ponad rok. Trafili do więzienia przy Wilhelmstrasse (Spandauer Strafgefängnis) w Spandau k. Berlina. Dziś jest to jedna z dzielnic stolicy Niemiec. Więzienie zbudowano w latach 1877-1881. W czasie I wojny światowej przetrzymywano tam ok. 400 osób, które skazały sądy wojskowe. Po II wojnie światowej karę więzienia odbywał w nim nazistowski zbrodniarz Rudolf Hess, po jego śmierci w 1987 roku budynek więzienia rozebrano.

Warunki pobytu były tu znacznie gorsze niż w Gdańsku. Regulamin także był bardziej rygorystyczny. Nie można było sprowadzać jedzenia z miasta. Więźniowie otrzymywali z rana cienką kawę i kawałek czarnego chleba, w obiad podłej jakości zupę, na kolację powtarzało się poranne menu. Niemcy od dawna już borykały się z problemami aprowizacyjnymi, kilka miesięcy wcześniej skończyła się „brukwiowa zima”. Nie widziano zapewne powodu, by polscy więźniowie, mimo ich wysokiego statusu, cieszyli się zaopatrzeniem odbiegającym od ich obecnej pozycji. Nie mogli też czytać książek i gazet, co było dotkliwą szykaną w monotonnej egzystencji. Światło gaszono już o 19.30 (oszczędność!), pobudkę ogłaszano o 5.00. Warunki higieniczne były katastrofalne, po celach grasowały pluskwy. Na szczęście pobyt w Spandau także był krótki.

Oskar Kampe, jeden z pracowników więzienia, wspominał Piłsudskiego po latach:

„Ein vornehmen Herr war er! Był wyniosły, mało mówił, nigdy niczego nie żądał, na nic się nie skarżył i tylko co pewien czas przychodził do p. Oskara Kempe biura po papierosy, które, nie pamiętam, kto przysyłał“. 

 

Mediateka
  • Ulotka informująca o powrocie J. Piłsudskiego do Warszawy, 1918 r.

    Ulotka informująca o powrocie J. Piłsudskiego do Warszawy, 1918 r.
  • Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski w r. 1914

    Komendant Józef Piłsudski w towarzystwie przyjaciela swego Kazimierza Sosnkowskiego z okresu przed aresztowaniem, 1914 r.
  • Ulotka. Rada Regencyjna przekazuje władzę Józefowi Piłsudskiemu, 1918 r.

    Ulotka. Rada Regencyjna przekazuje władzę Józefowi Piłsudskiemu, 1918 r.
  • Ulotka. Dzień swoich imienin spędza Komendant Piłsudski w więzieniu niemieckim, 1918 r.

    Ulotka. Dzień 18 marca, dzień swoich imienin spędza Komendant Piłsudski w więzieniu niemieckim, 1918 r.
  • Ulotka. Protest przeciwko uwięzieniu Komendanta Piłsudskiego, 1917 r.

    Ulotka. Dnia 29 bm, w niedzielę zbieramy się o godz. 11 rano na rynku u stóp pomnika Adama Mickiewicza aby zaprotestować przeciwko uwięzieniu bezprawnemu Komendanta Józefa Piłsudskiego oraz Szefa Szta...
  • Józef Piłsudski, Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej, 1925 r.

    Józef Piłsudski, Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej, Warszawa : "Bibljoteka Polska", 1925 (Bydgoszcz : Zakł. Graf. Inst. Wyd. "Bibljoteka Polska“).
  • Piłsudski i Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.

    Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski podczas internowania w twierdzy magdeburskiej, 1918 r.
  • Festungsgefängnis Spandau

    Festungsgefängnis Spandau
  • Głowna brama Twierdzy Wesel

    Głowna brama Twierdzy Wesel / Das Haupttor der Zitadelle in Wesel von der Stadtseite aus gesehen.
  • Strona 1 „Kuriera Warszawskiego“ z 10 listopada 1918 r.

    Strona 1 „Kuriera Warszawskiego“ z 10 listopada 1918 r.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Widok ogólny, twierdza w Magdeburgu

    Widok ogólny, twierdza w Magdeburgu.
  • Plan twierdzy w Magdeburgu

    Plan twierdzy w Magdeburgu. Dom, w którym przebywał Piłsudski, jest oznaczony kółkiem.
  • Restauracja Hiller w Berlinie

    Restauracja Hiller w Berlinie
  • Karykatura Marszałka J. Piłsudskiego, 1927 r.

    Gustaw Rogalski: Z albumu karykatur 1914-1928 Marszałka J. Piłsudskiego: na pamiątkę dziesięciolecia 1918-1928 niepodległości Polski. Litografia, papier; ok. 33 x 26 cm.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu

    Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu.
  • Wnętrze domu w Magdeburgu

    Wnętrze domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Wnętrze domu w Magdeburgu

    Wnętrze domu w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu

    Polscy goście w domu, w którym przebywał J. Piłsudski w Magdeburgu.
  • Akt dostawy domu Piłsudskiego, 1937 r.

    Akt dostawy domu Piłsudskiego, 1937 r.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski

    Rozbiórka domu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • Dom z Magdeburga na terenie parku belwederskiego w Warszawie, 1939 r.

    Dom z Magdeburga, w którym więziony był Józef Piłsudski, na terenie parku belwederskiego w Warszawie, 1939 r.
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu

    Dzisiejszy teren cytadeli w Magdeburgu
  • Po drodze z Magdeburga do Berlina podróżni zjedli śniadanie w miasteczku Genthin.

    Po drodze z Magdeburga do Berlina podróżni zjedli śniadanie w miasteczku Genthin.
  • Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau

    Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau ab 10. November 1918
  • Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau

    Gedenktafel an der ersten Wohnstätte in Warschau ab 10. November 1918
  • Józef Piłsudski - Hörspiel von "COSMO Radio po polsku" auf Deutsch

    In Zusammenarbeit mit "COSMO Radio po polsku" präsentieren wir Hörspiele zu ausgewählten Themen unseres Portals.
  • „Drei Tage im November. Józef Piłsudski und die polnische Unabhängigkeit 1918“

    Von Magdeburg in die Unabhängigkeit Polens - ein Film über einen polnischen Mythos.