Louis Lewandowski (1821–1894)

Jednak błyskawiczna kariera Lewandowskiego została zduszona w zarodku: Ciężka choroba nerwowa dotknęła go jeszcze przed końcem studiów, uniemożliwiając mu ich zakończenie i wpędzając go w głęboki kryzys. Przez cztery lata był zdany na opiekę siostry i nie był w stanie podjąć się jakiejkolwiek pracy. Ta sytuacja wręcz bez wyjścia sprawiła, że Lewandowski był zmuszony wrócić do swego dawnego ja, sięgnąć do swych korzeni i do żydowskiej tradycji muzycznej oraz udać się w podróż po odkrycie siebie na niwie artystycznej. To właśnie wtedy dojrzało w nim pragnienie połączenia dwóch kultur muzycznych – tradycyjnej polsko-żydowskiej muzyki synagogalnej i klasycznej europejskiej kultury muzycznej – w jedną syntezę. Jednak kantor berlińskiej Gminy Żydowskiej, Ascher Lion, był stanowczo przeciwny wszelkim nowościom muzycznym. Oprawę muzyczną swoich nabożeństw ustalał na podstawie tradycyjnych zasad ustalonych w XVIII w., według których w Synagodze nie były dopuszczone żadne instrumenty a jedynym elementem oprawy muzycznej był śpiew liturgiczny (chazanut) przewodnika religijnego. Jego śpiewy były jedynie parafrazowane basem i dyszkantem w sposób kontrapunktowy lub melizmatyczny. Śpiewy liturgiczne były przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie, dlatego nie istnieją ich żadne zapisy nutowe.

A jednak, idee oświeceniowe propagowane przez Mosesa Mendelssohna spotkały się z uznaniem również społeczności berlińskiej Gminy Żydowskiej. Reformatorzy uznawali asymilację Żydów za konieczną konsekwencję ich emancypacji. Postulaty reform dotyczyły także organizacji nabożeństw, na przykład głoszenia kazań w języku narodowym oraz zbliżenia oprawy muzycznej liturgii do klasycznej europejskiej tradycji muzycznej. Postulaty te zyskały jeszcze bardziej na popularności, gdy w roku 1838 królewiecki kantor Hirsch Weintraub (1811–1881)[3] wraz z kilkoma śpiewakami dał koncert w berlińskiej Gminie Żydowskiej, prezentując, poza tradycyjnymi żydowskimi pieśniami liturgicznymi, także utwory sławnego wiedeńskiego kantora Salomona Sulzera (1804–1890) oraz aranżacje wokalne kwartetów smyczkowych Haydna i Mozarta. I tak, od tego przyjętego z dużym entuzjazmem koncertu, wielu członków Gminy domagało się, by utworów Sulzera, które w owych czasach były symbolem nowoczesności w żydowskiej muzyce liturgicznej, można było słuchać również podczas nabożeństw. Jednak, gdy w roku 1840 rękopisy Sulzera trafiły do Berlina, okazało się, że kantor Lion nie potrafił nauczyć swoich śpiewaków tych utworów, ponieważ znając tylko klucz wiolinowy nie umiał odczytać ich zapisu nutowego, w innym kluczu dla każdego z czterech głosów. Lionowi przypomniał się jego były, w tym czasie już wyśmienicie wykształcony muzycznie „singerl” Lewandowski, który z kolei bardzo chętnie zajął się transkrypcją zapisu nutowego i zapisaniem go w kluczu wiolinowym. Jednocześnie Gmina Żydowska powołała Lewandowskiego na dyrygenta nowo założonego czterogłosowego chóru synagogalnego w Synagodze przy ulicy Heidereutergasse oraz na stanowisko nauczyciela śpiewu i wykładowcę kształcącego kantorów w Wolnej Szkole Żydowskiej (Jüdische Freischule). I choć sytuacja materialna Lewandowskiego zmieniła się na dobre i cieszył się on także pewnym zaufaniem Gminy, to jego pragnienie przyczynienia się do modernizacji muzyki synagogalnej poprzez własne kompozycje pozostało przez następne lata niespełnione. Skomponował on wprawdzie wiele utworów, w których łączył tradycję żydowską z elementami klasycznej europejskiej a także kościelnej kultury muzycznej, lecz z braku odpowiedniego kręgu słuchaczy ich nie opublikował.[4]