Strony Pełny tekst

Spuścizna Aurelego Topolnickiego z obozu dla dipisów Wildflecken (Durzyn) z lat 1945–1951

Pani Barbara Karbarz, po śmierci swego męża, Ottona Topolnickiego, powróciła w 2014 r. z USA do Polski, przywożąc z sobą omawianą spuściznę. Podczas likwidacji mieszkania po zmarłym małżonku natknęła się na przechowywane w albumie i uporządkowane dokumenty. Po ich przejrzeniu skonstatowała, że materiał ten najwyraźniej miał duże znaczenie dla ojca jej zmarłego męża, dokumentując przełomową fazę w życiu rodziny. Poprosiła brata, Romualda Nowaka, historyka sztuki z Wrocławia, aby znalazł instytucję zainteresowaną przejęciem spuścizny celem jej sensownego wykorzystania i właściwego przechowania. W ten sposób dokumentacjaa trafiła do Centrum Dokumentacji Kultury i Historii Polaków w Niemczech. Porta Polonca.

Grupa mężczyzn przed wagonem kolejowym z napisem „Emigration“, 1. v. r. Aureli Topolnicki, prawdopodobnie początek 1951

Barbara Karbarz i Porta Polonica 2017

Obok działalności w charakterze nauczyciela i kierownika szkoły, Topolnicki aktywnie współkreował inne sfery życia obozowego – na przykład jako zapalony muzyk zajmował się nauczaniem muzyki[39]. Ponadto angażował się w licznych polskich organizacjach i związkach w Niemczech: był członkiem Zjednoczenia Polskiego w amerykańskiej strefie okupacyjnej Niemiec, a jednocześnie przewodniczącym polskiego komitetu tej organizacji w Wildflecken[40], członkiem Zrzeszenia Nauczycieli Polskich na Wychodźstwie[41], jak również Centrali Szkolnictwa Polskiego w Niemczech[42]. Do tego obaj małżonkowie należeli do polskiego Skarbu Narodowego[43].

Żona Topolnickiego, Irma, podczas pobytu w obozie dla dipisów w Wildflecken-Durzynie, poświęcała się wielu aktywnościom. W grudniu 1945 r. zajęła się administrowaniem kasynem[44], między styczniem 1946 r. a wrześniem 1947 r. była kierowniczką bloku[45], od czerwca do października 1949 r. pozostawała zatrudniona jako sekretarka w biurze Punktu Rejestracyjnego IRO w Wildflecken, zaś między listopadem 1949 r. a kwietniem 1950 r. pracowała jako nauczycielka szkoły powszechnej[46]. W związku z tym część nauczycielstwa podniosła przeciwko Aurelemu Topolnickiemu zarzut nepotyzmu, którego jednak nie udowodniono[47]. Między styczniem a czerwcem 1947 r. Irma Topolnicka uczestniczyła w kursie krawieckim w szkole zawodowej dla kobiet w Wildflecken-Durzynie[48]. Jej syn, Otton, w latach 1945–1950 uczęszczał do miejscowej szkoły powszechnej[49].

[39] Wywiad telefoniczny z Barbarą Karbarz z 18.03.2017.

[40] Legitymacja członkowska A. Topolnickiego ze Zjednoczenia Polskiego w amerykańskiej strefie okupacyjnej Niemiec z 1.5.1950, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument nr 110].

[41] Legitymacja członkowska Topolnickiego w Zrzeszeniu Nauczycieli Polskich na Wychodźstwie w Niemczech z fotografią z 15.5.1947, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument nr 112].

[42] Dokument Topolnickiego zaświadczający o jego członkostwie w Centrali Szkolnictwa Polskiego w Niemczech, ważny do 31.07.1946, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument nr 126].

[43] Skarb Narodowy utworzony został na mocy dekretu prezydenta z 14.11.1949 w celu gromadzenia środków finansowych na rzecz umacniania suwerenności Polski oraz wsparcia dla narodowej kultury i oświaty Polaków na wychodźstwie. Legitymacje Aurelego i Irmy Topolnickich zaświadczające ich członkostwo w Polskim Skarbie Narodowym, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokumenty nr 122 und 132].

[44] Zaświadczenie o mianowaniu pani [sic!] Aurelii Topolnickiej na kierowniczkę kasyna (chodziło z pewnością o Irmę Topolnicką) z 05.12.1945, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument nr 088].

[45] Zaświadczenie o zatrudnieniu w wydziale administracyjnym w charakterze kierowniczki bloku od 1.1.1945 (1946) do 14.9.1947, wystawione dla Irmy Topolnickiej, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument nr 080].

[46] Zaświadczenie o zatrudnieniu Irmy Topolnickiej jako pomocy biurowej w Punkcie Rejestracyjnym IRO US Zone Staging Centers Wildflecken (1.6.49–31.10.49) i jako nauczycielki szkoły powszechnej (1.11.49–30.4.50), [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument Nr. 079].

[47] Pismo nauczycielstwa (Durzyn-Wildflecken) z zarzutem nepotyzmu i złego kierowania szkołą powszechną wobec Aurelego Topolnickiego, b.d., [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument nr 083].

[48] Świadectwo ukończenia sześciomiesięcznego kursu krawieckiego w okresie od 1.1.1947 do 30.6.1947 przez Irmę Topolnicką, w szkole zawodowej dla kobiet w Durzynie-Wildflecken, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokument nr 078].

[49] Świadectwa szkolne Ottona Topolnickiego od 1. do 5. klasy szkoły powszechnej w Wildflecken-Durzynie, [Spuścizna Aurelego Topolnickiego, Dokumenty nr 058–062].