Grób więźniów obozu koncentracyjnego Katzbach w Zakładach Adlera
Bührmann nawiązuje do charakterystycznej w starożytnym Rzymie i Grecji formy sarkofagu z lekko spadzistym dachem, jaką stosowano w przypadku zasłużonych i zamożnych obywateli. Tym samym symbolicznie ofiarom zostaje zwrócona godność, której starano się ich pozbawić w obozie. Celowo sarkofag w dużej mierze zanurzony jest w ziemi. U odbiorcy miało powstawać wrażenie, jakby jakaś siła wypychała go na zewnątrz. Symbolizuje to wynurzanie się z zapomnienia i przekazywanie pamięci o zbrodniach KZ Katzbach kolejnym pokoleniom. Proporcje sarkofagu nawiązują do tradycyjnej żydowskiej trumny. Na ścianie wezgłowia i w nogach nagrobka umieszczono symetrycznie reliefy zamknięte w obwodzie koła. Po jednej stronie jest to bochenek chleba – to, czego więźniowie w miesiącach obozowej gehenny pragnęli najbardziej. Na przeciwległej ścianie umieszczono natomiast relief motyla – symbol wznoszącej się do nieba duszy. Dwie lekko opadające płaszczyzny zadaszenia pokryto inskrypcją w językach polskich i niemieckim:
Zum Gedenken
Hier ruhen 528 Menschen
Sie starben zwischen August 1944 und März 1945
in den Adler-Werken, in Frankfurt am Main.
Sie wurden durch Arbeit, Zwangsarbeit,
vernichtet. Sie verhungerten, starben an Entkräftung,
An unbehandelten Krankheiten, wurden zu Tode geprügelt.
Sie starben mitten in Frankfurt.
Die Adlerwerke waren eine Außenstelle des
Konzentrationslagers Natzweiler.
Der Schoß ist fruchtbar noch aus dem das kroch.
Bert Brecht
Miejsce spoczynku 528 ofiar wojny,
zmarłych w okresie od sierpnia 1944 r. do marca 1945 r.
w Zakładach Adlera we Frankfurcie nad Menem.
Wyniszczyła je praca, roboty przymusowe.
Zmarły z głodu, wycieńczenia, w wyniku nie leczonych chorób,
zachłostano je na śmierć.
Zginęły w centrum Frankfurtu.
Zakłady Adlera były filią
obozu koncentracyjnego w Natzweiler.
Hołd ich pamięci.
Łono jest jeszcze płodne, z którego wypełzło
Bert Brecht
Joanna de Vincenz, lipiec 2018 r.
