Penther, Daniel
Penther, Daniel, polsko-niemiecko-austriacki malarz, konserwator dzieł sztuki, kustosz muzealny i kolekcjoner sztuki, członek „szkoły monachijskiej”. Od 1856 roku student Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (Akademie der Bildenden Künste München), w latach 1858-1859 uczył się w prywatnej pracowni Franza von Lenbacha. *1837 Lwów (obecnie Lwiw), †10.02.1887 Wiedeń. Syn kupca niemieckiego pochodzenia, ojciec zoologa i wiedeńskiego radcy rządowego dr Arnolda Penthera (1865-1931). Początkowo studiował prawdopodobnie u Jana Kantego Ignacego Maszkowskiego (1794-1865) we Lwowie, z kolei w latach 1855-1856 w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Dnia 14.11.1856 roku wstąpił do Klasy Sztuki Antycznej na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium; w latach 1858-1859 kontynuował naukę w prywatnej pracowni Franza von Lenbacha (1836-1904). Podczas studiów w Monachium utrzymywał bliskie kontakty z innymi polskimi studentami Akademii Sztuk Pięknych, między innymi Parysem Filippim (1836-1874), Izydorem Jabłońskim (1835-1905), Marcelim Maszkowskim (1837-1862), Janem Matejką (1838-1893), Karolem Młodnickim (1835-1900, wszyscy członkowie „szkoły monachijskiej”) i Arturem Grottgerem (1837-1867), którzy spotykali się zwykle w mieszkaniu dzielonym przez Maszkowskiego i Młodnickiego. Szczególnie bliskie relacje łączyły go z Matejką; często towarzyszył przyjacielowi zarówno w Monachium jak i podczas podróży, a to dlatego, że ten nie mówił po niemiecku. Brał udział w życiu polskiej kolonii artystycznej, chętnie recytując klasyczne dzieła literatury niemieckiej. W latach 1863-1864 przebywał w Rzymie, a w 1867 roku w Paryżu. Tam też spotkał Grottgera, przekazując mu list od narzeczonej Wandy Monné (1850-1923, po mężu Młodnicka), który przywiózł z Lwowa, i odbierając jego list zwrotny. Grottger zmarł w tym samym roku w Paryżu. W 1870 roku Penther przebywał we Lwowie. Na przełomie lat 1871/1872 osiadł w Wiedniu. W 1873 roku udał się do Tyflisu (obecnie Tbilisi), gdzie przez pewien czas pracował jako nadworny malarz Wielkiego Księcia Michała Mikołajewicza Romanowa, generała-gubernatora Kaukazu Południowego, oraz jako nauczyciel rysunku Wielkiej Księżnej. W latach 1873-1874 odbył podróże do Anglii i Włoch. Od 1881 roku pracował jako kustosz galerii Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. W tym czasie wykonał również liczne prace konserwatorskie, m.in. obrazu Antonia da Correggia (1489-1534). – Penther doskonalił swoje umiejętności warsztatowe, kopiująca dzieła dawnych mistrzów, w tym Rembrandta, Moretta da Besci i Palmy Vecchia. Na jego indywidualną twórczość składają się przede wszystkim portrety w stylu paryskich malarzy Jeana-Jacquesa Hennera (1829-1905) i Eugène'a Carrière'a (1849-1906), między innymi polskiego publicysty Karola Libelta (1869), lwowskiego malarza Jana Kantego Ignacego Maszkowskiego (1861), polsko-austriackiego polityka Seweryna Walentego Konstantego Smarzewskiego, polskiego poety Józefa Bohdana Zaleskiego i austriackiego pisarza Franza Grillparzera (1872). Malował także obrazy o tematyce biblijnej („Mojżesz z tablicami przykazań”, 1868; „Święta Rodzina”, 1877) oraz sceny mitologiczne („Junona i Eol”) w stylu neobarokowym. Ponadto wykonał jedenaście szkiców postaci alegorycznych do auli Politechniki Lwowskiej. Jego prace znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie, w Wiedniu w Muzeum Historycznym (Historisches Museum), Galerii Obrazów Akademii Sztuk Pięknych (Gemäldegalerie der Akademie der bildenden Künste) i w Belwederze, a także w Bawarskich Państwowych Zbiorach Malarstwa (Bayerische Staatsgemäldesammlungen) w Monachium.
Wystawy:
1869 Genewa / 1874 Kraków / 1869, 1870, 1874, 1875, 1877, 1894, 1925, 1937 Lwów / 1873 Wiedeń / 1898 Warszawa.
Literatura:
Katalog der Kunstsammlung des verstorbenen Herrn Daniel Penther. Maler, Custos der Gemälde-Gallerie der K. K. Akademie der Bild. Künste in Wien, Wien 1887; Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Tom VII, Zeszyt 35, 1978, s. 410; Polski Słownik Biograficzny, Tom XXV, 1980; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 7, 57; Bärbel Holaus i inni, Kunst des 19. Jahrhunderts. Bestandskatalog der Österreichischen Galerie des 19. Jahrhunderts, Tom III, L–R, Österreichische Galerie Belvedere, Wien 1998, s. 167.
Źródła online:
Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 2, 01392 Daniel Penther. Dostęp w Internecie: https://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1841-1884/jahr_1856/matrikel-01392
Michał Domański, Daniel Penther, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny. Dostęp w Internecie: http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/daniel-penther
1 praca artysty na portalu Domu Aukcyjnego Dorotheum w Wiedniu. Dostęp w Internecie: https://www.dorotheum.com/en/auctions/current-auctions/kataloge/list-lots-detail/auktion/12991-19th-century-paintings-and-watercolours/lotID/121/lot/2337302-daniel-penther.html
5 prac artysty na portalu Domu Aukcyjnego artnet.de. Dostęp w Internecie: http://www.artnet.de/k%C3%BCnstler/daniel-penther/
2 kopie dzieł dawnych mistrzów w Bawarskich Państwowych Zbiorach Malarstwa w Monachium. Dostęp w Internecie: https://www.sammlung.pinakothek.de/de/artist/daniel-penther
(dostęp do źródeł online: 10.07.2018 r.)
Axel Feuß, sierpień 2018 r.
