Lipiński, Hipolit

Lipiński, Hipolit, polski malarz, , członek „szkoły monachijskiej”. W Monachium przebywał od 1870 roku, a w roku akademickim 1871/1872 podjął studia na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste). *14.08.1846 Nowy Targ, †27.06.1884 Kraków. Syn leśniczego Józefa Lipińskiego i jego żony Tekli z domu Kuhn. W latach 1859-1870 kształcił się w krakowskiej Szkole Rysunku i Malarstwa, po czym udał się do Monachium. Dnia 3.02.1871 roku rozpoczął studia w Klasie Sztuki Antycznej na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium; studiował pod kierunkiem ilustratora, malarza rodzajowego i pejzażysty Wilhelma von Dieza (1839-1907), malarza rodzajowego i pejzażysty Otto Seitza (1846-1912) oraz malarza historycznego Hermanna Anschütza (1802-1880). Pracownię w Monachium dzielił z malarzem Ludomirem Benedyktowiczem (1844-1926, członek „szkoły monachijskiej”). W 1872 roku powrócił do Krakowa. W latach 1874-1876 studiował ponownie w Szkole Rysunku i Malarstwa, tym razem kompozycję u Jana Matejki (1838-1893, członek „szkoły monachijskiej”). W 1876 roku poślubił Teodozję Stattlerównę; małżeństwo miało troje dzieci. W latach 1875-1884 prowadził lekcje rysunku i malarstwa na Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego (1828-1891); w 1884 roku jego uczennicą była Olga Boznańska (1865-1940, członkini „szkoły monachijskiej”). W 1879 roku należał do współzałożycieli Muzeum Narodowego w Krakowie, a w 1880 roku wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego uroczystości związanych z wizytą austriackiego cesarza Franciszka Józefa I w Krakowie. – Wczesne kompozycje figuralne Lipińskiego są utrzymane w stylu realizmu „szkoły monachijskiej” i pokazują wpływ dawnego malarstwa holenderskiego („Portret dwóch staruszek”, ok. 1870, Muzeum Narodowe w Warszawie). Natomiast przedstawienia pojedynczych postaci na neutralnym tle („Wieśniarka spod Krakowa”; „Żydowski handlarz”, „Lirnik”, 1876) oraz miejskie i wiejskie sceny rodzajowe („Opowieść o powstaniu”, Dom Aukcyjny Agra Art, Warszawa) charakteryzują się naturalizmem. W tym czasie powstały także pejzaże wiejskie i miejskie („Kościół Norbertanek na Zwierzyńcu”, 1874/80, Muzeum Narodowe w Krakowie). Około 1881 roku Lipiński, pod wpływem malarstwa historycznego Jana Matejki, namalował serię wielkoformatowych obrazów przedstawiających wielofigurowe sceny z malowniczymi krajobrazami miejskimi i wiejskimi w tle („Cyganie z niedźwiedziem w góralskim miasteczku”; „Targ na Kleparzu w Krakowie”, Muzeum Narodowe w Warszawie; „Konik Zwierzyniecki”, „Procesja Bożego Ciała” (patrz zdjęcie tytułowe, oba obrazy znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie). Poza tym tworzył portrety i pejzaże w stylu późnego romantyzmu. Lipiński, wraz z jedenastoma artystami, m.in. Matejką, Juliuszem Kossakiem i Henrykiem Rodakowskim, przyczynił się do stworzenia albumu z okazji ślubu arcyksięcia Rudolfa, sporządzając akwarelę przedstawiającą scenę z pobytu cesarza Franciszka Józefa I w Galicji w 1880 roku („Cesarz w Sukiennicach wśród ludu krakowskiego”, 1881, Muzeum Narodowe w Krakowie). Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie, Kielcach, Poznaniu i Wrocławiu, a także w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, w Muzeum Historycznym i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Lubelskim oraz w Galerii Narodowej we Lwowie i w Kunsthistorisches Museum we Wiedniu.

Wystawy zbiorowe: 1866-1887 Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie / 1871-1894 Lwów, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie / 1873 Wiedeń, Wystawa Światowa / 1874-1906 Warszawa, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych / 1883 Monachium, Międzynarodowa Wystawa Sztuki w Glaspalast.

 

Literatura: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Tom V, zeszyt 23, 1971, s. 231; Polski Słownik Biograficzny, Tom XVII, 1972; Tadeusz Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo polskie, Wrocław 1960; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 10, 50; Halina Blak i inni, Malarstwo polskie XIX wieku (Nowoczesne malarstwo polskie, 1), katalog, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2001; C. Rohrschneider, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom LXXXV, Berlin, Boston 2015, s. 13 i nast.; Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków, katalog wystawy, Muzeum Okre̜gowe w Suwałkach, Suwałki 2015.

 

Źródła online:

Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 2,02636 Hipolit Lipinski. Dostęp w Internecie: https://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1841-1884/jahr_1871/matrikel-02636

3 prace artysty w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie na portalu cyfrowe.mnw.art.pl. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?q=Lipi%C5%84ski+Hipolit+&action=SimpleSearchAction&mdirids=1&type=-2

4 prace artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/e_artysta.php?id=1273

3 prace artysty na portalu warszawskiego Domu Aukcyjnego Agra Art. Dostęp w Internecie: http://www.agraart.pl/htdocs/english/new/gallery.php?off=0&curr=PLN&sch=1&ord=cu&s=1&gal=1&id_malarza=486

Róża Jodłowska, Hipolit Lipiński, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny. Dostęp w Internecie: http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/hipolit-lipinski

(dostęp do źródeł online: 24.06.2018 r.)

 

Axel Feuß, sierpień 2018 r.