Kurella, Ludwik

Kurella, Ludwik (Ludwig von Kurella), polski malarz, członek „szkoły monachijskiej“. Od 1858 roku student Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie (Kunstakademie Dresden), W latach 1861-1867 - Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (Akademie der Bildenden Künste München). Do 1897 roku mieszkał i tworzył w Monachium. *13.08.1834 Warszawa, †12.05.1902 tamże. Syn urzędnika państwowego. Brat rysownika Juliusza Kurelli (†1889). W latach 1849-1856 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, u Rafała Hadziewicza (1803-1883). W 1858 roku pracował w Klasie Malowania z Natury w prywatnej szkole Wojciecha Gersona (1831-1901). Był współzałożycielem warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Przypuszczalnie w 1858 roku rozpoczął studia Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie pod kierunkiem najbardziej znanego nazareńczyka, Juliusa Schnorra von Carolsfelda (1794-1872); podróż do Rzymu. W 1861 roku przybył do Monachium, gdzie dnia 20 listopada 1861 roku wstąpił do Klasy Kompozycji malarza historycznego i kościelnego Johanna von Schraudolpha (1808-1879) w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste); do 1867 roku studiował u Wilhelma von Kaulbacha (1805-1874) i Arthura von Ramberga (1819-1875); w tym czasie odbył podróże do Rzymu, Paryża, Brukseli i Antwerpii. W latach 1863-1885 był członkiem Monachijskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych (Münchner Kunstverein). Poza tym był jednym z najbardziej zaangażowanych członków polskiej kolonii artystycznej w Monachium; przyjaźnił się Józefem Brandtem, Maksymilianem i Aleksandrem Gierymskimi, Józefem Chełmońskim i Władysławem Czachórskim. Regularnie jeździł do Polski. W 1871 roku został członkiem Komitetu Warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. W 1897 (lub 1900) roku ponownie osiadł w Warszawie. – Kurella zadebiutował jako autor obrazów o tematyce religijnej, powstałych pod wpływem twórczości Carolsfelda i Schraudolpha („Eliezer i Rebekka“, 1863, Kościół św. Marcina w Krakowie), i obrazów historycznych. Później powstały obrazy inspirowane poezją Adama Mickiewicza („Rybka“, 1869; w tym samym roku wystawiony z dużym powodzeniem na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Monachium). Wzorem Maksymiliana Gierymskiego malował przez pewien czas obrazy, które przedstawiały pikniki i sceny z przedstawieniami koni, z postaciami w XVIII-wiecznych strojach. W latach 70. XIX w. zajmował się tematyką rodzajową z życia polskich wsi i miasteczek, często malował sceny nad rzeką o mrocznej atmosferze, co było typowe dla polskich przedstawicieli „szkoły monachijskiej“. Sprzedawał je w dużych ilościach, i to nie tylko marszandom w Monachium, ale także do Anglii i USA. W 1879 roku powstały obrazy przedstawiające sceny z życia we Włoszech na cele albumu, który uczestniczący w nim artyści dedykują Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu, z okazji jubileuszu 50-lecia jego twórczości literackiej. W 1880 roku artysta powraca do tematyki religijnej. Razem z Bolesławem Laszczyńskim (1842-1909, członek „szkoły monachijskiej“) stworzył wystrój malarski w kilku kościołach w Poznaniu i w Katedrze Poznańskiej; obraz „Chrystus błogosławiący dzieci“ w Kościele Wszystkich Świętych w Warszawie pochodzi z roku 1888. Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych w Kielcach, Poznaniu w Warszawie oraz w Galerii Narodowej we Lwowie (obecnie Lviv).

 

Wystawa indywidualna: 1903 Warszawa, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

Wystawy zbiorowe: 1856, 1863-64, 1867-69, 1872, 1877, 1879-1880, 1883-86, 1893-94, 1897 Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie / Warszawa: 1860-61, 1864, 1866-70, 1872-73, 1875 bis 1883, 1885, 1887-1890, 1892, 1894-97, 1899, 1901, 1903 Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych; 1881, 1894 Salon Krywult / 1869 Monachium, Międzynarodowa Wystawa Sztuki / 1891 Berlin, Międzynarodowa Wystawa Sztuki / 1894 Lwów (obecnie Lviv), Krajowa Wystawa Sztuki.

Literatura: Polski Słownik Biograficzny, Tom XVI, 1971, s. 239; Münchner Maler im 19. Jahrhundert, Tom II, München 1982, s. 411 i nast.; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 7, 49; Halina Stępień, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1856-1914 (Studia z historii sztuki, L), Warszawa 2003; C. Rohrschneider, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom LXXXII, Berlin, Boston 2014, s. 314; Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków, katalog wystawy, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, Suwałki 2015.

 

Źródła online:

Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 2, 01832 Ludwig Kurella, http://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1841-1884/jahr_1861/matrikel-01832

Róża Jodłowska, Ludwik Kurella, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny. Dostęp w Internecie: http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/ludwik-kurella

Autoportret ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, na portalu Muzeum Cyfrowe. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?q=Kurella&action=SimpleSearchAction&mdirids=1&type=-2

Drzewo genealogiczne na portalu sejm-wielki.pl. Dostęp w Internecie: http://www.sejm-wielki.pl/b/le.1902.1.10

 

Axel Feuß, kwiecień 2018 r.