Czajkowski, Stanisław
Czajkowski, Stanisław, polski malarz, członek „szkoły monachijskiej“. Od 1898 roku student Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (Akademie der Bildenden Künste München). *9.3.1878 Warszawa, †21.8.1954 Sandomierz. Brat malarza i architekta Józefa Czajkowskiego (1872-1947), portret patrz tamże. Lekcje rysunku pobierał u Wojciecha Gersona (1831-1901). W 1896 roku rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; studiował u Jacka Malczewskiego (1854-1929), Leona Wyczółkowskiego (1852-1936) i Józefa Mehoffera (1869-1946). Dnia 5.11.1898 roku wstąpił do Klasy Malowania z Natury (Naturklasse) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium; studiował u Johanna Caspara Hertericha (1843-1905). W latach 1904-1906 kontynuował studia na Académie Julian pod kierunkiem Jeana-Paula Laurensa (1838-1921) i Jeana-Josepha Benjamina-Constanta (1845-1902). Studia zakończył na krakowskiej Akademii, w pracowni Jana Stanisławskiego (1860-1907). W 1907 odbył studyjną podróż po Włoszech (Wenecja, Florencja, Padwa, Werona), po czym wrócił do Polski. Od 1908 roku należał do Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka. W latach 1914-1918 przebywał w Holandii. W latach 1927-1939 prowadził kursy pejzażu na warszawskiej akademii, w roku 1950 został mianowany jej profesorem. – We wczesnym okresie swojej twórczości malował pejzaże, wzorując się na symbolistycznym podejściu Jana Stanisławskiego. Podczas swoich długich podróży po Polsce i Ukrainie tworzył pejzaże, sceny z życia wsi i małych miasteczek, między innymi jarmarki i święta kościelne głównie w Kazimierzu nad Wisłą i Sandomierzu. W latach 20. XX w. pozostawał pod wpływem Szkoły z Pont-Aven a jego styl malarski charakteryzowały plamy koloru obwiedzione mocnym konturem. Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych we Wrocławiu, w Kielcach, Krakowie i Warszawie oraz w muzeach w Bydgoszczy, Gdańsku, Kazimierzu Dolnym, Olsztynie, Sandomierzu, Włocławku i Toruniu a także w Galerii Narodowej we Lwowie (obecnie Lviv).
Wystawy indywidualne:
1917 Amsterdam, Stedelijk Museum; Haga, Salon Kleykampa; Rotterdam, Salon Artystyczny (pejzaże) / Warszawa: 1930 Zachęta; 1923, 1933/34 Salon Garlińskiego; 1949 Stowarzyszenie Architektów Polskich, 1981 Muzeum Archidiecezji Warszawskiej.
Wystawy zbiorowe:
Od 1902 roku w Krakowie, Warszawie, Lwowie, Poznaniu: Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych / 1929 Poznań, Krajowa Wystawa Sztuki (mały złoty medal) / 1921 Paryż; 1926, 1933 Wenecja; 1927 Helsinki; 1927 Sztokholm; 1928 Wiedeń; 1933 Pittsburgh, Moskwa; 1934 Londyn; 1935 Berlin; 1939 Nowy Jork: Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych.
Literatura:
Barbara Mitschein, Stanisław Czajkowski 1878-1954, Zachęta, Warszawa 1978; Jadwiga Wardas, Stanisław Czajkowski 1878-1954, Zachęta, Warszawa 1980; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 22, 34; Saur Allgemeines Künstlerlexikon, Tom XXIII, München/Leipzig 1999, s. 281.
Źródła online:
Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 3, 01956 Stanislaus Czajkowski. Dostęp w Internecie: http://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1884-1920/jahr_1898/matrikel-01956
Irena Kossowska, Stanisław Czajkowski (2006), na portalu Culture.pl (w języku polskim). Dostęp w Internecie: http://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-czajkowski
Liczne prace artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/artysta.php?id=1545&page=1
Axel Feuß, marzec 2017 r.
