Niemiecki entuzjazm dla Polski w 1830 r.

Przejmująco przedstawił to Dietrich Monten na obrazie namalowanym w 1832 roku, zatytułowanym Finis Poloniae lub pożegnanie ojczyzny w 1831 r. Ów motyw tragicznie pokonanych bohaterów miał towarzyszyć Polakom w ich drodze, mobilizując społeczność niemiecką do niesienia pomocy. Do historii przeszło gorące powitanie Polaków w Lipsku, w którym uczestniczyli wszyscy znamienici obywatele miasta, co znalazło swój wyraz w uwerturze na orkiestrę C-dur Polonia Ryszarda Wagnera, zawierającej cytaty z polskich utworów muzycznych. Ślady tych wydarzeń historycznych z okresu przedmarcowego, z których najgłośniejsza była demonstracja na zamku w Hambach w 1832 r. (Hambacher Fest), do dziś widoczne są w Niemczech, np. w Dreźnie, w Marburgu an der Lahn i wielu innych południowo-zachodnich miastach niemieckich.

Dzięki litografiom i utworom literackim, jak np. słynnym Pieśniom o Polsce (Polenlieder) pamięć o tym przetrwała w świadomości obywateli aż po rok 1880, czego dowodzi autobiograficzna powieść z przełomu lat 1893/94 Theodora Fontane zatytułowana Meine Kinderjahre (Moje dzieciństwo). W wyniku decyzji parlamentu frankfurckiego z lat 1848/49, niechętnym Polsce planom Bismarcka (Klaus Zernack) oraz wydarzeniom będących skutkiem I Wojny Światowej to pozytywne nastawienie do Polaków diametralnie się zmieniło zarówno w świadomości niemieckiego społeczeństwa jak i w polityce, a w końcu, w 1939 r. doprowadziło do napaści na Polskę. Dopiero działania podjęte po zakończeniu II Wojny Światowej m.in. od 1958 r.przez Akcję Znaku Pokuty (Aktion Sühnezeichen), słynny już gest Willy’ego Brandta z 1970 r., kiedy to kanclerz oddał hołd ofiarom holocaustu, klękając przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie, aż po zaangażowanie się we wsparcie Solidarności po 1981 r. przyczyniły się do wzajemnego zrozumienia, zbliżenia obu krajów oraz nawiązania dobrosąsiedzkich stosunków. O dobrych relacjach między oboma krajami świadczą takie instytucje jak: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Towarzystwa Polsko-Niemieckie, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Fundacja Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego oraz Trójkąt Weimarski czyli Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej promujący działania na rzecz społeczeństwa obywatelskiego.

Konrad Vanja, luty 2015 r.

Literatura przedmiotu:

Wolfgang Michalka, Erardo C. Rautenberg und Konrad Vanja  (red.), Polenbegeisterung. Ein Beitrag im Deutsch-Polnischen Jahr 2005/2006 zur Wanderausstellung Frühling im Herbst. Vom polnischen November zum deutschen Mai. Das Europa der Nationen 1830-1832. Berlin: Kupfergraben Verlagsgesellschaft 2005, współpr. Gerhard Weiduschat.

Anna Kuśmidrowicz-Król, Piotr Majewski, Konrad Vanja, Gerhard Weiduschat: Solidarność 1830. Niemcy i Polacy po Powstaniu Listopadowym – Polenbegeisterung. Deutsche und Polen nach dem Novemberaufstand 1830, Warschau: Zamek Krolewski und Berlin: Museum Europäischer Kulturen 2005/2006.

Helmut Bleiber, Jan Kosim(Hrsg.), Dokumente zur Geschichte der deutsch-polnischen Freundschaft, 1830-1832, Berlin: Akademie-Verlag, 1982.