Mariaże między polskimi i niemieckimi rodami dynastycznymi

Polsko-niemieckie powiązania małżeńskie łączyły oba państwa od połowy X wieku, odkąd te dwa narody nawiązały między sobą pierwsze kontakty. Początkowo, z uwagi na zmienne okoliczności polityczne, związki te nie były zbyt trwałe. Zatem, gdy inni sąsiedzi – Czechy, Węgry czy Ruś Kijowska – oferowali relacje na bardziej atrakcyjnych warunkach, dochodziło do ich rozpadu. Niemniej małżeństwo Mieszka I, pierwszego znanego władcy Polski, z Odą Dytrykówną, córką saksońskiego margrabiego, zapoczątkowało całą „serię zawieranych na przestrzeni wieków mariaży Piastów z niemieckimi rodami arystokratycznymi” (Roman Michałowski, 2006). Przy czym to, czy polscy władcy wchodzili w związki z krewnymi królewskich i cesarskich rodów Świętego Cesarstwa Rzymskiego, czy dążyli do regionalnych powiązań z sąsiadującymi z nimi niemieckimi margrabiami, zależało od uwarunkowań dynastycznych, wewnętrznych i geopolitycznych w cesarstwie. Patrząc z niemieckiej perspektywy „warto zauważyć, że [historia] nie zna żadnego przypadku zawarcia małżeństwa przez króla niemieckiego i cesarza rzymskiego, lub jego następcę, z księżniczką z dynastii Piastów”, co dowodzi, jaką „pozycję społeczną zajmowała dynastia Piastów w porównaniu z innymi rodami szlacheckimi” (Norbert Kersken, 2015).

Przypadający na początek XII wieku okres panowania Bolesława III Krzywoustego i jego synów zwrot w polityce małżeńskiej Polski oznaczał rozszerzenie jej zasięgu na wszystkich sąsiadów kraju, łącznie z niemieckimi marchiami granicznymi. Aktywną politykę małżeńską wobec niemieckiego sąsiada prowadzili Jagiellonowie – w osobach Kazimierza IV Jagiellończyka i Zygmunta I Starego – w XV i XVI wieku. Z kolei w XVII oraz na początku XVIII wieku osoby pochodzące z niemieckiej arystokracji licznie zawierały związki małżeńskie z równorzędnymi im przedstawicielami polskich arystokratycznych rodów Radziwiłłów, Sobieskich i Lubomirskich. Jednak, kiedy po pierwszym rozbiorze w 1772 roku Polska znalazła się pod zaborami Prus, Rosji i Austrii a ród Radziwiłłów pod obcym panowaniem, małżeństwo księżniczki pruskiej Luizy z księciem Radziwiłłem z niemieckiej perspektywy musiało być postrzegane jako mezalians. W konsekwencji odbiło się to także na opartym na miłości związku ich córki z następcą tronu pruskiego – z planowanym ślubem zwlekano długo, aż w końcu w ogóle go zakazano.