Mariaże między polskimi i niemieckimi rodami dynastycznymi. Piastowie: Bolesław I Chrobry - rok 984

Ewangeliarz Liuthara (także „Ewangeliarz cesarza Ottona III” lub „Ewangeliarz z Akwizgranu”), ok. 1000 r., miniatura dedykacyjna, skryptorium klasztoru w Reichenau, w zbiorach skarbca katedry w Akwizgranie, nr inw. 25
Ewangeliarz Liuthara (także „Ewangeliarz cesarza Ottona III” lub „Ewangeliarz z Akwizgranu”), ok. 1000 r., miniatura dedykacyjna, skryptorium klasztoru w Reichenau, w zbiorach skarbca katedry w Akwizgranie, nr inw. 25

Bolesław ma z Emnildą piątkę dzieci, wśród nich córkę Regelindę, którą w 1002 roku wydaje za mąż za najstarszego syna Ekkeharda, Hermana I [niem. Hermann von Meißen], oraz syna Mieszka II Lamberta, który w 1013 roku poślubia Rychezę [niem. Richeza, także Rixa], siostrzenicę cesarza Ottona III. Drugą córkę z tego małżeństwa książę Polski wydaje za Świętopełka I, księcia turowskiego z Rusi Kijowskiej, między 1009 i 1012 rokiem. Mimo to w 1013 roku, wspierany przez Henryka II, podejmuje wyprawę na Kijów. W kolejnej wyprawie po władzę w Kijowie w 1015 roku Bolesław staje po stronie swojego zięcia Świętopełka, podczas gdy Henryk przychodzi z pomocą przyrodniemu bratu Świętopełka, Jarosławowi I Mądremu. Świętopełk zostaje wielkim księciem Rusi Kijowskiej w 1015 roku, a gdy umiera w 1019 roku, tytuł przechodzi na Jarosława.

Po śmierci ojca w 992 roku Bolesław wypędza macochę, Odę z rodu Haldensleben, i swoich przyrodnich braci do Saksonii oraz przejmuje władzę w Polsce. Podobnie jak ojciec wraz z niemieckimi książętami walczy przeciwko słowiańskim Wieletom zamieszkującym tereny na wschód od Łaby. Wiosną 1000 roku cesarz Otton III przybywa z pielgrzymką do Gniezna po tym, gdy Bolesław sprowadził szczątki biskupa i misjonarza Wojciecha Sławnikowica (także Adalbert z Pragi; zm. 997) do miasta. Wojciech, który w równym stopniu przyjaźnił się z Ottonem i Bolesławem, zginął śmiercią męczennika podczas podróży misyjnej na ziemie Prusów. Jego podróż, w którą wyruszył z dworu Bolesława w Gnieźnie, wiodła go przez Gdańsk. Po jego śmierci Bolesław odkupił ciało przyjaciela od Prus. Otton dowiaduje się o tym w Rzymie i natychmiast udaje się do Ratyzbony (Regensburg), skąd w połowie lutego 1000 roku wyrusza przez Życz (Zeitz), Miśnię (Meißen) i Budziszyn (Bautzen) do Iławy (Eulau) koło Szprotawy. Na zamku w Iławie zostaje uroczyście przyjęty przez Bolesława, po czym zostaje poprowadzony przez Głogów i Poznań do Gniezna. Swoją pielgrzymkę kończy tam na początku marca, docierając do grobu Wojciecha boso[4].

Z relacji Thietmara z Merseburga wnioskować można, że Bolesław, podejmując cesarza w gnieźnieńskiej rezydencji z dotąd niespotykaną okazałością („dictu incredibile et ineffibile”), wykorzystał jego wizytę do zademonstrowania swojej potęgi. Podczas spotkania z udziałem biskupów okolicznych diecezji, które przeszło do historii jako zjazd gnieźnieński, Otton ustanowił na ziemiach polskich nową prowincję kościelną - archidiecezję gnieźnieńską z podległymi biskupstwami w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu[5]. Sto lat później mnich Gall Anonim relacjonował w swojej „Kronice i czynach książąt czyli władców polskich” („Cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum”, 1113/16), że „niezwykłe cuda” („miracula mirifica“) przygotowane przez piastowskiego księcia tak bardzo zaimponowały cesarzowi, iż nie mógł on postąpić inaczej, niż wynieść tego „tak wielkiego i dostojnego męża” na tron królewski. W tym celu cesarz włożył na głowę Bolesława swój diadem cesarski i przekazał mu gwóźdź z Krzyża Pańskiego wraz z (kopią) włóczni św. Maurycego. Poza tym nadał Bolesławowi tytuł „brata i partnera cesarstwa” („frater et cooperator imperii”)[6]. Thietmar skomentował całe to wydarzenie słowami: „Niech Bóg wybaczy cesarzowi, że uczynił trybutariusza Panem”[7].

 

[4] Więcej na temat Wojciecha Sławnikowica patrz E. Mühle, Die Piasten. Polen im Mittelalter, München 2011, s. 22 i nast. oraz N. Kersken, P. Wiszewski, Neue Nachbarn in der Mitte Europas. Polen und das Reich im Mittelalter, seria: „WBG Deutsch-Polnische Geschichte”, t. 1, Darmstadt 2020, s. 31.

[5] N. Kersken, P. Wiszewski, Neue Nachbarn in der Mitte Europas. Polen und das Reich im Mittelalter, seria: „WBG Deutsch-Polnische Geschichte”, t. 1, Darmstadt 2020, s. 32.

[6] R. Michałowski, Polen und Europa um das Jahr 1000, [w:] Der Hoftag in Quedlinburg 973. Von den historischen Wurzeln zum Neuen Europa, red. A. Ranft, Berlin 2006, s. 61; N. Kersken, P. Wiszewski, Neue Nachbarn in der Mitte Europas. Polen und das Reich im Mittelalter, seria: „WBG Deutsch-Polnische Geschichte”, t. 1, Darmstadt 2020, s. 33.

[7] R. Michałowski, Polen und Europa um das Jahr 1000, [w:] Der Hoftag in Quedlinburg 973. Von den historischen Wurzeln zum Neuen Europa, red. A. Ranft, Berlin 2006, s. 60.

Mediateka
  • Pomnik Mieszka I oraz Bolesława Chrobrego, 1828/1840

    Christian Daniel Rauch, pomnik Mieszka I oraz Bolesława Chrobrego, 1828/1840, odlew, brąz, Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła, Złota Kaplica, Poznań
  • Sarkofag Mieszka I oraz Bolesława I, ok. 1840

    Neogotycki sarkofag Mieszka I oraz Bolesława I Chrobrego, ok. 1840, Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła, Złota Kaplica, Poznań