Polskie listy z okresu przedwojennego, wojennego i powojennego, na przykładzie Nadrenii-Palatynatu
Gabsheim
W nadreńsko-heskim Gabsheim przebywał na robotach przymusowych Polak Juliusz Górski, urodzony 2 maja 1917 roku w powiecie tarnowskim (obecnie w województwie małopolskim). Z zawodu był on ogrodnikiem i zanim został deportowany do Niemiec, mieszkał przy ulicy Hauke-Bosaka 20 w polskim Lwowie (niem. Lemberg, obecnie Lwiw w zachodniej części Ukrainy). Jego rodzice nazywali się Kazimierz i Eleonora (z domu Kwapniewska) Górscy[1]. 5 lutego 1940 roku Juliusz został przewieziony najpierw do śląskiej miejscowości Buselwitz (dziś Bogusławice), następnie – po pobycie w „Buchenwalde” (Buchenwaldzie) i Limburgu – trafił 1 maja 1940 roku do Gabsheim, gdzie początkowo pracował w gospodarstwie rolnym Jacoba Michela I a po krótkim czasie został przydzielony do gospodarstwa Johanna Kreita, również w Gabsheim[2]. Podczas swojego pobytu u Johanna Kreita, Juliusz Górski otrzymywał od rodziny listy i kartki pocztowe, które zachowały się do dziś i są przechowywane przez syna Johanna – Ericha Kreita. Wśród nich znajduje się kartka pocztowa z 15 września 1943 roku, napisana do Juliusza przez jego matkę, Eleonorę Górską:
„NADAWCA: E. Górska
Lemberg [Lwów]
Hauke-Bosaka 33/4
Pan
Górski Juliusz
c/o J. Kreit
Gabsheim 89
pow. Alzey w Hesji Nadreńskiej
Kochany Juleczku!
Kartkę otrzymaliśmy od Ciebie. Ostatniemi czasy zaniedbałam się w pisaniu ale to tylko jeszcze 3tyg. pracować mam przy [...] a potem zajmę się domem. Był wczoraj p. Miecio Słodcki i [Kimczyk] bardzo miło spędziliśmy czas na wspomnieniach. Tatuś miał urlop 2 tyg. czuje się zdrów i stale ma pisać do Ciebie ale w [słowo nieczytelne]. Ciocia Cenia ma do nas przyjechać ale nie wiem czy się zdecyduje.
Pogoda u nas bardzo ładna choć dość chłodna.
Serdecznie Cie całuję mój Julu kochany. Basia pyta cie czyś jej list otrzymał.
Twoja Ma[ma]
15/9.[1]943“
[1] Źródło: Kartoteka Powojenna, 3.1.1.1/ 03010101 oS/ 67214399 – Juliusz GÓRSKI/ ITS Digital Archive, Arolsen Archives, https://collections-server.arolsen-archives.org/G/ITS_DATA_EXPORT_DP/03…. (dostęp: 10.10.2021.).
[2] Źródło: Kartoteka Wojenna (Karty meldunkowe i rejestracyjne, książeczki pracy, korespondencja prywatna), DE ITS 2.2.2.1/ 02020201 oS/ 72426655 – JULIUS GORSKI/ ITS Digital Archive, Arolsen Archives, https://collections-server.arolsen-archives.org/G/wartime/02020201_1/16…. (dostęp: 10.10.2021 r.).