Kasimir Zgorecki (1904-1980) – Z Recklinghausen do panteonu francuskiej fotografii

Kasimir Zgorecki, Autoportrait (Autoportret), fotografia czarno-biała, lata 20. XX w.
Kasimir Zgorecki, Autoportrait (Autoportret), fotografia czarno-biała, lata 20. XX w., ze zbiorów rodziny fotografa, opublikowana w katalogu wystawy Muzeum Louvre-Lens z 2019

Pozostałe prace przedstawiają życie codzienne polskich rodzin. Są wśród nich zdjęcia z imprez sportowych, rodzinnych uroczystości takich jak śluby czy chrzty, a także z innych uroczystości kościelnych (patrz zdj. nr 15, 16, 17 i 18). W tym miejscu warto wspomnieć, że w 1901 roku weszła w życie francuska ustawa ułatwiająca zakładanie zagranicznych stowarzyszeń, dzięki której Zgorecki mógł jeszcze dwadzieścia lat później fotografować związane z ich działalnością wydarzenia[66]. W sumie jego fotografie stanowią bogatą dokumentację życia Polaków z Zagłębia Ruhry na obczyźnie – nie brakuje w niej także zdjęć ukazujących smutne okoliczności. Twórczość Zgoreckiego obejmowała bowiem również tzw. fotografie post mortem, które w XX w. przeżywały swój renesans[67]. Fotografował głównie zmarłe dzieci, przestrzegając określonych zasad kompozycji i fotograficznej inscenizacji (patrz zdj. nr 19). Jego zdjęcia przedstawiały dzieci leżące w swoich łóżeczkach, czasami w otoczeniu rodziny albo jakiegoś symbolicznego przedmiotu – na przykład lalki (patrz zdj. nr 20), często na tle tkaniny, która odbijała światło[68]. Zdjęcia pośmiertne potomstwa były pamiątką nie tylko dla najbliższej rodziny, lecz także dla krewnych w ojczyźnie, bo dzięki nim zmarłe dziecko, którego nie dane im było poznać, pozostawało w ich pamięci. W 2002 roku w paryskim Musée d’Orsay odbyła się wystawa pośmiertnych fotografii autorstwa Zgoreckiego, które można obejrzeć w katalogu wystawy „Le Dernier Portrait” a także online[69].

4 lipca 1930 roku Kasimir poślubił pracującą w jego zakładzie Léocadie Parysz. Jego synowie, Alfred i Jacques, urodzili się w 1931 i 1938 roku[70]. W czasie II wojny światowej najprawdopodobniej wykonywał fotografie okupantów i żołnierzy. Dziś po tych pracach nie ma już żadnego śladu[71]. Ogólnie rzecz biorąc, jego pracownia odnosiła duże sukcesy, czego dowodem jest chociażby zachowane do dziś zaświadczenie stowarzyszenie Société Gevaert o rocznych dochodach w wysokości 2456 franków[72]. W uzupełnieniu tej informacji zarządca spuścizny Zgoreckiego, Frédéric Lefever, dodał, że w czasie wojny i niemieckiej okupacji Francji Zgorecki nie został powołany do wojska, dzięki czemu, mimo że miał mniej zleceń, mógł kontynuować pracę[73]. Z kolei po zakończeniu wojny zaniedbał swoje zajęcia, ale nie przeszedł na emeryturę dopóki nie przekazał swojej wiedzy synom[74].

 

[66] F. Lefever, Kasimir Zgorecki..., dz. cyt., s. 52.

[67] Fotografia post-mortem (także fotografia mortualna) służyła utrwaleniu zmarłej osoby dla zachowania jej w pamięci. Praktykowano ją przede wszystkim pod koniec XIX w. i w XX w.

[68] E. Héran, Le Dernier Portrait. Catalogues d'exposition Collectif, Orsay 2002, s. 127 i nast.

[70] F. Lefever, Kasimir Zgorecki..., dz. cyt., s. 11.

[71] F. Lefever, Kasimir Zgorecki..., dz. cyt., s. 11.

[72] F. Lefever, Kasimir Zgorecki..., dz. cyt., s. 7.

[73] Korespondencja mailowa z F. Lefeverem z maja i czerwca 2020 r.

[74] F. Lefever, Kasimir Zgorecki..., dz. cyt., s. 11.

Mediateka
  • Zdj. nr 1: Autoportret, lata 20. XX w.

    Kasimir Zgorecki, Autoportret, fotografia, lata 20. XX w.
  • Zdj. nr 2: Akt urodzenia, 1904

    Akt urodzenia Kasimira Zgoreckiego, metryka, 1904
  • Zdj. nr 3: Karta meldunkowa, 1907

    Karta meldunkowa rodziny Zgoreckich, dokument, 1907
  • Zdj. nr 4: Księga adresowa miasta Herne, 1912

    Adres rodziny Zgoreckich, Księga adresowa, 1912
  • Zdj. nr 5: Księga adresowa miasta Herne, 1914

    Adres rodziny Zgoreckich, Księga adresowa, 1914
  • Zdj. nr 6: Bahnhofstraße w Herne, bez daty

    Centrum Herne, fotografia, fotograf i data nieznane
  • Zdj. nr 7: Barwna pocztówka z Bahnhofstraße w Herne, ok. 1912 r.

    Centrum Herne, pocztówka, fotograf nieznany, ok. 1912 r.
  • Zdj. nr 8: Sokół, data nieznana

    Występ członków „Sokoła”, fotografia, fotograf i data nieznane
  • Zdj. nr 9: Reklama firmy „Kraft”, data nieznana

    Reklama Zakładu Fotograficznego „Kraft”, ogłoszenie, data nieznana
  • Zdj. nr 10: Księga adresowa miasta Herne, 1912

    Adresy w Herne, Księga adresowa, 1912
  • Zdj. nr 11: Parada w Herne, data nieznana

    Parada w polskiej dzielnicy, fotografia, fotograf i data nieznane
  • Zdj. nr 12: Wiec w Herne, 1920

    Protest przeciwko radykalnemu „polactwu”, ogłoszenie prasowe, 1920
  • Zdj. nr 13: Rodzina Zgoreckich we Francji, lata 20. XX w.

    Kasimir Zgorecki wraz z rodziną, fotografia, lata 20. XX w.
  • Zdj. nr 14: Portret kobiety, lata 20. XX w.

    Portret młodej kobiety, fotografia, lata 20. XX w.
  • Zdj. nr 15: Ruch gimnastyczny, lata 30. XX w.

    Zdjęcie drużyny „Sokoła”, fotografia, lata 30. XX w.
  • Zdj. nr 16: Uroczystość rodzinna, lata 30. XX w.

    Zdjęcie z uroczystości rodzinnej, fotografia, lata 30. XX w.
  • Zdj. nr 17: Pochód, lata 30. XX w.

    Święto na ulicach miasta w północnej Francji, fotografia, lata 30. XX w.
  • Zdj. nr 18: Jasełka, lata 30. XX w.

    Zdjęcie z jasełek, fotografia, lata 30. XX w.
  • Zdj. nr 19: Żałobnicy, 1930

    Zdjęcie rodziny pogrążonej w żałobie, fotografia, 1930
  • Zdj. nr 20: Zdjęcie pośmiertne, lata 30. XX w.

    Zdjęcie zmarłego dziecka, fotografia, lata 30. XX w.