Matejko, Jan
Matejko, Jan Alojzy, polski malarz i rysownik, członek „szkoły monachijskiej”. W latach 1858-1859 student monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München). *24.06. lub 28.07.1838 Kraków, †01.11.1893 tamże. Syn nauczyciela muzyki Franciszka Ksawerego Matejki oraz jego żony Joanny Karoliny z domu Rossberg; miał dziesięcioro rodzeństwa. Po wczesnej śmierci matki w 1845 roku opiekę nad rodziną przejęła siostra, Anna Katarzyna Zamojska, żona złotnika. Jan Alojzy nie radził sobie w szkole, za to bardzo wcześnie zajął się rysunkiem. W latach 1852-1858 kształcił się w krakowskiej Szkole Rysunku i Malarstwa pod kierunkiem Wojciecha Korneliego Stattlera (1800-1875) i Władysława Łuszczkiewicza (1828-1900). Dnia 30.12.1858 roku wstąpił do Klasy Malarstwa na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium; studiował do 1859 roku u malarza historycznego Hermanna Anschütza (1802-1880). W 1860 roku wyjechał do Wiednia, jednak już po kilku dniach przerwał naukę na tamtejszej Akademii. W 1865 i 1867 roku odbył podróże do Paryża. W 1866 udał się ponownie do Wiednia, gdzie studiował wystawione w Belwederze dzieła włoskiego renesansu i baroku. Od 1866 roku pracował jako ilustrator dla polskich czasopism Kłosy i Tygodnik Ilustrowany. W 1873 roku objął stanowisko dyrektora Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie, które pełnił do końca życia, a od 1875 roku był także kierownikiem Wydziału Artystycznego Wyższych Kursów dla Kobiet, placówki założonej przez Adriana Baranieckiego (1828-1891). Artysta angażował się w ochronę i konserwację krakowskich zabytków – między innymi w latach 1875-1879 przeprowadził restaurację i przebudowę Sukiennic. W 1878 roku Rada Miasta Krakowa przyznała mu za zasługi dla polskiej sztuki narodowej symboliczne berło. Jan Matejko był członkiem honorowym Akademii Sztuk Pięknych i stowarzyszeń artystycznych w Krakowie, Berlinie, Urbino i Wiedniu. Jego prace zdobywały wiele medali na międzynarodowych wystawach sztuki – w tym Wielki Złoty Medal na paryskiej wystawie światowej w 1878 roku. W 1867 roku został wyróżniony Krzyżem Komandorskim Orderu Franciszka Józefa, w 1870 roku Orderem Kawalera Francuskiej Legii Honorowej, w 1883 roku otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Piusa i w 1887 roku austriacką Odznakę Pro litteris et artibus. W 1898 roku w domu rodzinnym Matejki przy ulicy Floriańskiej urządzono muzeum pamięci (obecnie Dom Jana Matejki, Muzeum Narodowe w Krakowie).
