Markowicz, Artur
Markowicz, Artur, polsko-żydowski malarz i rysownik, członek „szkoły monachijskiej”. W latach 1896-1901 studiował na monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München. *03.03.1873 Podgórze koło Krakowa (obecnie dzielnica Krakowa), †23.10.1934 Kraków. Według wpisu w monachijskiej księdze immatrykulacyjnej był synem właściciela kolektury. Po maturze rozpoczął w Krakowie studia techniczne, które po krótkim czasie porzucił. W latach 1886-1895 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza (1828-1900), Leopolda Löfflera (1827-1898), Jana Matejki (1838-1893) i Floriana Cynka (1838-1912; obaj ostatni byli członkami „szkoły monachijskiej”). Dnia 29.04.1895 roku wstąpił do Klasy Malarstwa pejzażysty i malarza scen rodzajowych Otto Seitza (1846-1912) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium. Studia kontynuował u symbolisty i ekspresjonisty Franza von Stucka (1863-1928). W 1897 roku, przygotowując do publikacji jedno studium portretowe, uczestniczył w wydaniu jednorazowego czasopisma polskiej kolonii artystycznej w Monachium zatytułowanego „Jednodniówka”. W latach 1900-1903 przebywał w Paryżu, gdzie kształcił się w École des Beaux-Arts a jego nauczycielem był Jean-Leon Gerôme (1824-1904). W tym czasie jego prace były prezentowane na wystawach stowarzyszenia Société des artistes français oraz w Salonie Jesiennym. W 1904 roku powrócił do Krakowa. W budynku żydowskiego przytułku dla starców na Kazimierzu otworzył swoją pracownię, w której tworzył portrety jego mieszkańców, a także rysunki oraz obrazy przedstawiające sceny rodzajowe z życia społeczności żydowskiej na Kazimierzu. Przyjaźnił się z polskimi artystami żydowskiego pochodzenia jak Samuel Hirszenberg (1865-1908), Henryk Glicenstein (1870-1942, członkowie „szkoły monachijskiej”) oraz Lilien Mosze Efraim (1874-1925). W latach 1907-1908 odbył podróż do Jerozolimy, w 1910 do Włoch, z kolei w 1911 i 1912 roku a także w latach 20. bywał w Belgii oraz w Holandii, gdzie mieszkał jego brat. W Krakowie był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych oraz Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”; a w Warszawie należał do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. W 1930 roku został honorowym prezesem Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych. Z okresu po powrocie do Krakowa w 1904 roku pochodzą najsłynniejsze prace artysty przedstawiające sceny z życia krakowskich Żydów. Są wśród nich kompozycje grupowe na tle synagog, portrety starców z przytułku oraz bardziej kameralne sceny rodzajowe we wnętrzach z postaciami podczas modlitwy, dyskusji, lektury pism naukowych czy gry w szachy. Poza tym utrwalił w swoich pracach widoki i nastroje krakowskiego Kazimierza, pejzaże oraz krajobrazy miejscowości odwiedzanych podczas swoich licznych podróży, a także wnętrza mieszczańskich domów; malował także portrety. Jego rysunki z okresu I wojny światowej ukazują zniszczenia wojenne w miastach i miasteczkach wschodniej Galicji. Rysunki i obrazy Markowicza to w przeważającej mierze pastele na papierze lub tekturze, aczkolwiek pozostawił po sobie również kilka obrazów olejnych. Jego własny, autonomiczny styl oscylujący między naiwnością a zredukowaną formą, kompozycją płaszczyznową i niezbyt mocną kolorystyką zdradza wprawdzie wpływy niemieckiej secesji (tzw. „Jugendstil”) i symbolizmu, jednak brak nim nawiązania do stylu któregokolwiek z jego krakowskich czy monachijskich nauczycieli. Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie, Gdańsku i Krakowie, w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie, w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa i Muzeum Stara Synagoga w Krakowie oraz w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, a także w Izraelu – w Mishkan Museum of Art w Ein Harod oraz w Tel Aviv Museum of Art.
