Okuń, Edward

Okuń, Edward (Eduard Okun), polski malarz i ilustrator, członek „szkoły monachijskiej”. Student prywatnych szkół malarstwa w Monachium: w 1893 roku szkoły Stanisława Grocholskiego, w latach 1893-1894 szkoły Antona Ažbego oraz w 1897 roku szkoły Simona Hollósy’ego. W 1907 przebywał ponownie w Monachium. *21.09.1872 Wólka Zerzeńska koło Warszawy, †17.01.1945 Skierniewice. Po wczesnej śmierci rodziców był wychowywany przez babcię. Spory spadek po rodzicach pozwolił mu na studia u czołowych artystów. Rozpoczął je w 1890 roku w warszawskiej Klasie Rysunkowej Wojciecha Gersona (1831-1901); w latach 1891-1893 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem takich nauczycieli jak: Władysław Łuszczkiewicz (1828-1900), Florian Cynk (1838-1912) i Izydor Jabłoński (1835-1905, członek „szkoły monachijskiej”) oraz profesor rysunku Józef Unierzyski (1863-1948). W 1893 roku udał się do Monachium, gdzie rozpoczął naukę w prywatnej szkole malarstwa i rysunku Stanisława Grocholskiego (1860-1932, członek „szkoły monachijskiej”); od 1891 roku szkoła, którą Grocholski prowadził wraz z Wacławem Szymanowskim (1859-1930, członek „szkoły monachijskiej”), mieściła się w domu artysty w dzielnicy Pasing. Jednocześnie w latach 1893-1894 studiował także w prywatnej szkole malarstwa Antona Ažbego (1862-1905). W 1894 roku udał się do Paryża w celu kontynuacji studiów na Académie Julian; studiował tam pod kierunkiem malarza historycznego i portrecisty Jeana-Paula Laurensa (1838-1921). Prawdopodobnie uczęszczał także na zajęcia w pracowniach symbolisty i orientalisty Jeana-Josepha Benjamina-Constanta (1845-1902) oraz Louisa-Josepha-Raphaëla Collina (1850-1916), twórcy scen społecznych miłującego się w secesji. W 1897 wrócił do Monachium i kontynuował studia w prywatnej szkole Simona Hollósy’ego, biorąc udział w jego kursach malarstwa plenerowego w Nagybánya na Węgrzech; prawdopodobnie mieszkał przez pewien czas w założonej tam kolonii artystów. W 1896 lub 1897 roku poślubił Zofię Wandę Tolkemit (ok. 1877-1960), córkę właściciela majątku, którą wielokrotnie przedstawiał w swoich symbolistycznych dziełach. Wraz z żoną udał się przez Monachium i Węgry do Rzymu, gdzie mieszkał od 1898 roku do 1921 roku, aktywnie uczestnicząc w życiu towarzyskim polskiej kolonii artystycznej; należał do współzałożycieli loży wolnomularskiej Polonia. Często gościł w kawiarni artystycznej Antico Caffè Greco oraz brał udział w letnich plenerach malarskich w Anticoli Corrado, miejscowości niedaleko Rzymu. Podróżował też w okolice Neapolu, do Wenecji, Padwy, Rawenny, Florencji i Sieny. W 1907 roku przebywał w Monachium, na przełomie roku 1913 i 1914 w Egipcie; często odwiedzał Polskę. W 1921 roku osiadł w Warszawie, choć nadal często jeździł do Włoch i Chorwacji. Wraz z innymi członkami rzymskiej loży Polonia założył w Warszawie lożę wolnomularską Kopernik. Od 1925 roku wykładał w Szkole Sztuk Pięknych im. Wojciecha Gersona w Warszawie, a w latach 1933-1934 był jej dyrektorem. W latach 1927-1934 spędzał co roku czas nad Adriatykiem. Po powstaniu warszawskim w 1944 roku przeprowadził się do Skierniewic, gdzie zginął przypadkowo trafiony zbłąkaną kulą na ulicy. – Okuń malował pejzaże (głównie włoskie), obrazy o tematyce symbolistycznej, mitologicznej i bajkowej oraz sceny towarzyskie. Tworzył w nurcie światowego symbolizmu i niemieckiej secesji (tzw. „Jugendstil”). Jego twórczość obejmują w głównej mierze reprezentacyjne portrety salonowe, portrety postaci w historycznych strojach i wizerunki kobiet zatopionych w baśniowej aurze. Niezmiennym tematem jego prac pozostaje kobieta rozumiana zgodnie z duchem czasu jako urocza, tajemnicza lub demoniczna uwodzicielka. W latach 1901–1907 był ilustratorem miesięcznika „Chimera”, wydawanego w Warszawie czasopisma artystyczno-literackiego; swoimi rysunkami, projektami okładek, stron tytułowych, inicjałów i winiet znacząco wpłynął na wygląd czasopisma. Od 1906 roku do 1920 roku wykonał dla monachijskiego czasopisma „Jugend” piętnaście kolorowych ilustracji, w tym także całostronicowych, oraz ilustracje tytułowe, sygnując je niemiecką wersją imienia i nazwiska „Eduard Okun”. Tworzył też ilustracje do książek, między innymi Jana Kasprowicza („Miłość”, 1902), Leopolda Staffa („Mistrz Twardowski. Pięć śpiewów o czynie”, 1902) i Stefana Żeromskiego („Duma o Hetmanie”, 1909). Jego prace znajdują się między innymi w Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie, Kielcach i Poznaniu oraz w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Lubelskim w Lublinie, Muzeum Mazowieckim w Płocku, Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, Muzeum Literatury w Warszawie i Muzeum Okręgowym w Suwałkach, a także w Galerii Narodowej we Lwowie (obecnie Lwiw).