Koniuszko, Wacław Józef

Koniuszko, Wacław Józef, polski malarz, członek „szkoły monachijskiej“. W latach 1882-1885 student monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München). Chrzest dnia 01.10.1854 r. w Krakowie, †24.8.1900 tamże. Syn właściciela majątku. W latach 1866-1875 kształcił się w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Feliksa Szynalewskiego (1825-1892) i Władysława Łuszczkiewicza (1828-1900), w latach 1877-1879 u Jana Matejki (1838-1893). Dnia 04.02.1882 roku wstąpił do Klasy Technik Malarstwa (Technische Malklasse) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium, do 1885 roku studiował pod kierunkiem Sándora (Alexandra von) Wagnera (1838-1919). W roku 1882 oraz 1883 nagrodzony srebrnym medalem. Krótko po powrocie do Krakowa dotknęły go paraliż i choroba psychiczna, tak, że po kilku próbach musiał zrezygnować z malowania. W 1894 roku ponownie pobierał lekcje malarstwa, tym razem pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego (1852-1936). ­– Obszerny dorobek malarski Koniuszki powstały do roku 1885 w Krakowie i Monachium obejmuje portrety, pejzaże, widoki miast i sceny rodzajowe osadzone w krakowskich realiach i w scenerii podkrakowskich wsi. Jego sceny przedstawiające życie prostych rzemieślników czy biedoty miejskiej mają po części charakter społeczno-krytyczny, a po części – sentymentalny. Osadzona w warsztacie szewskim scena rodzajowa „Szewski poniedziałek“ lub „Czytanie ‚Czasu‘ w warsztacie“ powstała w 1881 roku cieszyła się niejednokrotnie dużym zainteresowaniem (1881, Muzeum Narodowe w Warszawie). Portrety i sceny z życia codziennego Żydów na krakowskim Kazimierzu, najczęściej rozgrywające się na tle architektury, głównie tamtejszej synagogi, nierzadko pod osłoną nocy, przywodzą na myśl tajemniczy i surrealistyczny świat. Koniuszko, podobnie jak Maurycy Gottlieb (1856-1879, członek „szkoły monachijskiej“), objawiał skłonność do symbolizmu. Wśród jego portretów znajdują się zarówno takie, które stanowią studium charakterów, jak i wizerunki pięknych kobiet, pokazujące przejście od realizmu „szkoły monachijskiej“ aż po naturalizm nacechowany światłem i kolorem (patrz zdjęcie tytułowe). Jego prace znajdują się między innymi w Muzeach Narodowych w Krakowie, Poznaniu i Warszawie, w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, Muzeum Sztuki w Łodzi oraz w Muzeum Narodowym we Lwowie (obecnie Lviv).

 

Wystawy zbiorowe: 1875-1881, 1883-1899 Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie / Warszawa: 1880-1901 Salon Krywult; 1882-1884, 1906, 1929 Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych / 1882 Wiedeń, Międzynarodowa Wystawa Sztuki.

 

Literatura: Polski Słownik Biograficzny, Tom XIII, 1967/68; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 13, 45; Jerzy Malinowski, Malarstwo i rzeźba Żydów Polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2000; Artyści ze szkoły Jana Matejki. Wystawa Jubileuszowa w 80. Rocznice̜ Początków i w 20. Rocznice̜ Restytucji Muzeum Śląskiego w Katowicach, katalog wystawy, Muzeum Śląskie, Katowice 2004; C. Rohrschneider, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom LXXXI, Berlin, Boston 2014, s. 266 i nast.; Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków, katalog wystawy, Muzeum Okre̜gowe w Suwałkach, Suwałki 2015.

 

Źródła online:

Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 2, 04106 Waclaw Koniuszko. Dostęp w Internecie: http://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1841-1884/jahr_1882/matrikel-04106 (dostęp: 27.01.2018 r.)

Róża Jodłowska, Wacław Józef Koniuszko, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny. Dostęp w Internecie: http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/waclaw-jozef-koniuszko (dostęp: 27.01.2018 r.)

8 prac artysty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie na portalu Muzeum Cyfrowe. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?q=Koniuszko%2C+Wac%C5%82aw+&action=SimpleSearchAction&mdirids=1&type=-2 (dostęp: 27.01.2018 r.)

1 praca artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/e_artysta.php?id=803 (dostęp: 27.01.2018 r.)

Liczne prace artysty w wirtualnej galerii „Pinakoteka Zaścianek“. Dostęp w Internecie: https://www.pinakoteka.zascianek.pl/Koniuszko/Index.htm (dostęp: 27.01.2018 r.)

 

Axel Feuß, kwiecień 2018 r.