Zakazana miłość – zabójstwo Leona Szczepaniaka w Stadecken-Elsheim

Spór o pamięć
 

W reportażu z cyklu „Blick ins Land” pod tytułem „Keine Versöhnung mit Polen“, wyemitowanym 26 czerwca 1975 roku na antenie stacji telewizyjnej Südwestfunk (SWF), ksiądz Hellriegel przedstawił historię powstania pamiątkowego kamienia: 

„Z inicjatywą wzniesienia kamienia wyszedłem w 1972 roku, trzydzieści lat od egzekucji przez powieszenie Leona Szczepaniaka tutaj w Elsheim. Wtedy, w Dzień Żałoby Narodowej (Volkstrauertag)[6], zaproponowałem wyrycie na pomniku wojennym jego imienia i nazwiska. Moja propozycja została wówczas odrzucona, jednak Rada Gminy jednogłośnie opowiedziała się za stworzeniem kamienia upamiętniającego Leona Szczepaniaka i postawieniem go na cmentarzu w Elsheim. Ma on stać się znakiem pojednania”[7].

Pamiątkowy kamień został ufundowany przez frakcję CDU w Stadecken-Elsheim[8]. Historia powstania miejsca pamięci oraz dzień uroczystego odsłonięcia kamienia zostały opisane we wspomnianym sprawozdaniu harcerzy. Z tego tekstu wynika, jakie znaczenie w tamtym czasie miało stworzenie takiego miejsca i jak wyjątkowa była sama inicjatywa:

„Uroczystość odsłonięcia kamienia pamięci odbyła się w niedzielę, dnia 8 czerwca 1975 roku. Pierwszy sekretarz polskiej ambasady w Kolonii, Władysław Skrzypczak, powiedział przy tej okazji: »Myśl o Leonie Szczepaniaku, Polaku, który za swoje czysto ludzkie uczucia do Niemki – uczucia, które nie stanowiły żadnego zagrożenia dla ówczesnego państwa – musiał zapłacić życiem, jest do głębi wstrząsająca. «

Poczynania hufca Greifenklau sprawiły, że uroczystość przerodziła się w polsko-niemiecki dzień przyjaźni. W uroczystości na cmentarzu w Elsheim, którą zainaugurował Burmistrz Gminy dr H.-V. Kirschner i podczas której ksiądz L. Hellriegel przemawiał po części także po polsku [sic!], na zaproszenie Burmistrza Miasta F. Holla uczestniczyli posłowie do Bundestagu Brandt [Hugo Brandt, SPD, ur. 4 sierpnia 1930 r. w Mainz-Mombach, zm. 12 września 1989 r. w Grolsheim] i Gerster [Johannes Gerster, CDU, ur. 2 stycznia 1941 r. w Mainz, zm. 21 sierpnia 2021 r. tamże] oraz liczni przedstawiciele życia publicznego. Godną oprawę uroczystości nadały katolickie chóry z Elsheim i Großwinternheim, a także orkiestra dęta Carolus-Magnus-Bläser i chór dziecięcy Carolus-Magnus-Schola. Tak przekazany w Elsheim »znak pojednania« znalazł oddźwięk w prasie krajowej i zagranicznej”.

Artykuł „Deutsch-polnischer Tag” („Dzień niemiecko-polski”) z dnia 29 czerwca 1975 roku, który ukazał się w gazecie diecezji mogunckiej „Glaube und Leben. Kirchenzeitung für das Bistum Mainz” i jest przechowywany w archiwum kościelnym parafii Schwabenheim, podał także inne warte uwagi szczegóły tej uroczystości, jak choćby ten, że częścią programu była „polska pieśń »Pośrataj Boże«, którą śpiewało 70 dzieci z [chóru] Carolus-Magnus-Schola”[9]; jest to ludowa pieśń weselna z woj. lubelskiego[10]. Artykuł zawierał również informację o wspólnym posiłku, podczas którego przedstawiciel polskiej ambasady, Władysław Skrzypczak, przedstawił „możliwości przewidziane dla przyszłej wymiany młodzieży”[11], sugerując, że inicjatywa rozliczenia kwestii związanych z pracą przymusową na rzecz reżimu nazistowskiego stworzyła przestrzeń na zbliżenie do siebie obu narodów. Artykuł kończy następująca konkluzja w duchu pojednania: „[To była] dobra niedziela, która była urzeczywistnieniem słowa »Pojednanie« stanowiącego motto Roku Świętego 1975. To początek dla nowego pokolenia, który zasługuje na uwagę wykraczającą daleko poza lokalne granice”[12].