Wojciech Kossak: Bitwa pod Zorndorf (1758), 1899

W tym atelier w ciągu kolejnych pięciu lat powstały dwa portrety cesarza na koniu oraz sześć obrazów batalistycznych przedstawiających sceny z wojny siedmioletniej oraz walk wyzwoleńczych Prus i Rosji z hegemonią napoleońską w Europie[5]. Bardzo zacieśniły się kontakty między Kossakiem a parą cesarską. Malarz otrzymywał prywatne zaproszenia do zamku miejskiego. Cesarz spontanicznie odwiedzał go w pracowni i publicznie zachwycał się jego obrazami batalistycznymi. Kossak z kolei wspominał o „dowodach łaski”, wielkodusznym protektoracie oraz punktualnych wypłatach honorarium[6]. W Berlinie Kossak posługiwał się austriacko-galicyjskim określeniem szlacheckim, dodając do nazwiska określenie Adalbert Ritter von Kossak (Wojciech herbu Kos).

Po pierwszym obrazie stworzonym dla cesarza „Grenadierzy królewscy w bitwie pod Etoges 1814” Kossak otrzymał kolejne zlecenie namalowania do kasyna oficerskiego Korpusu Gwardii w Poczdamie obrazu, który miał przedstawić chwalebną przeszłość korpusu. Tematem obrazu miał być atak kawalerii pod dowództwem młodego generała Fryderyka Wilhelma von Seydlitz w bitwie pod Zorndorf 25 sierpnia 1758 r., który zapobiegł wkroczeniu rosyjskiej armii do Marchii Brandenburskiej podczas wojny siedmioletniej. Nad tym obrazem, znanym obecnie pod tytułem „Bitwa pod Zorndorf” Kossak pracował od września 1898 r. do kwietnia następnego roku. Monumentalny obraz o wymiarach 2,70 m na 6 m zaprezentował krótko po jego ukończeniu podczas Wielkiej Berlińskiej Wystawy Sztuki trwającej od maja do września 1899 r. w pawilonie wystawienniczym na dworcu Lehrter Bahnhof[7]. Dopiero po tej prezentacji w październiku 1899 r. obraz uroczyście zawieszono w kasynie oficerskim Korpusu Gwardii w Poczdamie[8]. Publiczność już wiedziała się o nim, ponieważ gazeta ilustrowana „Berliner Leben. Zeitschrift für Schönheit und Kunst” doniosła wcześniej o wizytach cesarza w pracowni Kossaka, w trakcie których nowopowstające dzieło podziwiali również malarz Adolf von Menzel i rosyjski ambasador oraz opublikowała dwa zdjęcia, których wykonanie zlecił zapobiegliwie sam Kossak[9]. „Jak wiadomo jego wysokość jest częstym gościem w atelier artystów, których zaszczyca swymi zleceniami, ponieważ cesarz z ogromnym zainteresowaniem śledzi narodziny prac malarskich, które nie tylko powstają na jego zlecenie, lecz których najczęściej jest także pomysłodawcą. Z tego powodu władca często ostatnio bywa u polskiego malarza Wojciecha herbu Kos, któremu oddał na potrzeby wielkich obrazów batalistycznych specjalną pracownię w zamku Monbijou. […] Dwa zdjęcia cesarza w naszym numerze są oryginalnymi zdjęciami, które zrobiono za zgodą Jego Wysokości w pracowni pana Kossaka. W wizycie towarzyszył cesarzowi, na jego prośbę, także Adolf von Menzel […] Cesarzowi szczególnie zależało na obecności Menzela, ponieważ jest to obraz odnoszący się do czasów wielkiego Fryderyka, których najlepszym znawcą jest właśnie Adolf von Menzel.”[10]