Wojciech Kossak: Bitwa pod Zorndorf (1758), 1899

Wojciech Kossak: Bitwa pod Zorndorf, 1899, olej na płótnie, 270 x 600 cm, Muzeum w Poczdamie.
Wojciech Kossak: Bitwa pod Zorndorf, 1899, olej na płótnie, 270 x 600 cm, Potsdam Museum.

Wojciech, syn Juliusza Kossaka (1824-1899), malarza historycznego i batalistycznego, autora słynnych obrazów koni, urodził się w 1856 r. podczas wieloletniego pobytu rodziców w Paryżu. W 1869 r. rodzina Kossaków osiedliła się w Krakowie. Od 1871 r. Wojciech studiował malarstwo w krakowskiej Szkole Rysunku i Malarstwa pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza. W latach 1874 – 1876 kontynuował studia w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, gdzie w 1860 r. powstała monachijska szkoła malarstwa polskiego[1] skupiona wokół malarza Józefa Brandta. Wojciech Kossak w 1877 r. wyjechał do Paryża i do 1883 r. studiował w Szkole Sztuk Pięknych (École des beaux-arts), m.in. u Léona Bonnata. W 1884 r. powrócił do Krakowa, ożenił się i w ciągu kolejnych dziesięciu lat tworzył we własnej pracowni. Od 1893 r. wspólnie z lwowskim malarzem Janem Styką rozpoczął prace nad Panoramą Racławicką, którą zaprezentowano rok później we Lwowie (obecnie Panorama znajduje się we Wrocławiu). Panorama przedstawia zwycięstwo polskich, uzbrojonych jedynie w kosy powstańców chłopskich pod dowództwem Tadeusza Kościuszki nad wojskiem carskim w bitwie rozegranej 4 czerwca 1794 r. w Racławicach pod Krakowem[2].

W 1895 r. Wojciech Kossak przyjął zaproszenie Juliana Fałata, z którym studiował malarstwo w Krakowie i w Monachium, do Berlina, gdzie Fałat od 1889 r. pracował jako nadworny malarz Wilhelma II i od dawna planował już panoramę „Przejście przez Berezynę wojsk napoleońskich” A ponieważ „Panorama Racławicka” przyciągała tłumy i stała się polskim symbolem narodowym, przynosząc sławę jej twórcom, Kossak wydawał się właściwym człowiekiem do takiego zadania. Razem z innymi polskimi i niemieckimi malarzami Fałat i Kossak w ciągu szesnastu miesięcy stworzyli panoramę „Przejścia przez Berezynę”. Obraz o wysokości 17 m i długości 115 m wystawiono 1 kwietnia 1896 r. w Berlinie[3]. Kossak poznał cesarza, kiedy ten odwiedził  berliński pawilon panoramy. W kolejnych latach Kossak wyspecjalizował się w obrazach koni i bitew, które malował w swojej pracowni w Charlottenburgu na zamówienie berlińskiej klasy wyższej i pruskiej szlachty. Wiosną 1897 r. cesarz ponownie się nim zainteresował[4]. Wilhelm II zaprosił malarza na manewry jesienne i oddał mu do dyspozycji pracownię w pobliżu zamku Monbijou, który od 1877 r. pełnił rolę muzeum rodzinny Hohenzollernów.

 

[1] Adolf Rosenberg Die Münchener Malerschule in ihrer Entwicklung seit 1871, Leipzig 1887, str. 46-48

[2] Marek Zybura Das Breslauer Racławice-Panorama, Ein Beitrag zur transnationalen Verflechtungen der Geschichtskultur Polens w: Verflochtene Erinnerungen. Polen und seine Nachbarn im 19. Und 20. Jahrhundert, red. Martin Aust i in., Köln, m.in. 2009, str. 61-68

[3] Baumgartner 2009, str. 144; Troebst 2013, str. 3. Panorama Przejście przez Berezynę prawdopodobnie została pocięta na segmenty i sprzedana w częściach. Jej fragmenty znajdują się m.in. w Muzeum na Zamku w Liwie (Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie).

[4] Baumgartner 2011, str. 3

Mediateka
  • Wojciech Kossak

    V: Kazimierz Olszański: Wojciech Kossak, Wrocław 1982.
  • Wizyta cesarza Wilhelma II w pracowni malarza Wojciecha Kossaka

    V Berliner Leben. Zeitschrift für Schönheit und Kunst, Berlin 1899, S. 39.
  • Cesarz Wilhelm II i Adolf von Menzel w pracowni malarza Wojciecha Kossaka.

    In: Berliner Leben. Zeitschrift für Schönheit und Kunst, Berlin 1899, str. 41.
  • Wojciech Kossak: Cesarz Wilhelm II i Menzel w pracowni Kossaka

    Olej na desce, 43,5 x 35,5 cm.
  • Wojciech Kossak - Hörspiel von "COSMO Radio po polsku"

    In Zusammenarbeit mit "COSMO Radio po polsku" präsentieren wir Hörspiele zu ausgewählten Themen unseres Portals.