Waplewscy patrioci. Stanisław Sierakowski i jego żona, Helena

Zachowało się z zdjęcie ślubne Heleny z domu Lubomirskiej i Stanisława Sierakowskiego, właściciela majątku Waplewo Wielkie (niem. Gross Waplitz) z ziemi sztumskiej na Powiślu, wykonane w 1910 roku. Ona w welonie, w białej, przepięknej sukni z trenem, on w tradycyjnym stroju szlacheckim z szablą u boku. Para uosabiająca świat kultury ziemiańskiej, styl życia, który już wtedy odchodził w przeszłość. Za cztery lata miała wybuchnąć wielka wojna, która skończyła się upadkiem cesarskich Niemiec. Jednak Waplewo Wielkie, mimo wielu zabiegów także Sierakowskiego, nie znalazło się w granicach niepodległej Polski. Dobra waplewskie w latach 30. przeszły w całości w ręce niemieckie. Sierakowscy, jako wybitni polscy działacze narodowi, zostali aresztowani po wybuchu wojny i zamordowani.

Dzieje tej rodziny stanowią piękny rozdział w dziejach polskiej szlachty ostatnich trzech stuleci. Rodzina Sierakowskich przejęła majątek w Waplewie Wielkim w drugiej połowie XVIII wieku. Po rozbiorach okolice te znalazły się w Prusach. Sierakowscy wytrwale pracowali na rzecz utrzymania w swych rękach majątku, ale i zachowania tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego. Stało się to możliwe dzięki stopniowemu rozwojowi gospodarczemu oraz podejmowaniu działań na polu życia społecznego i kultury. Kolejni właściciele przykładali wielką wagę do umacniania potencjału gospodarczego Waplewa, uczynili z niego także ważny ośrodek kultury. W pałacu waplewskim gromadzono przez dziesięciolecia dzieła europejskiego malarstwa, zebrano pokaźny księgozbiór oraz archiwum rodzinne, w którym przechowywano m.in. cenne listy Zygmunta Krasińskiego.

Stanisław Sierakowski urodził się w Poznaniu 9 marca 1881 roku. Był jednym z trojga dzieci Adama i Marii z Potockich. Stanisław od szkoły średniej interesował się polityką. W 1901 roku aresztowano go na krótko za działalność w tajnej organizacji Towarzystwa Filomatów w Gimnazjum Katolickim w Chełmnie i usunięto go ze szkoły. Maturę zdał w Krakowie. Studiował prawo i ekonomię w Berlinie i Brukseli. Obok polityki, interesował się także nauką. Przed I wojną światową został członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu. W 1909 roku jego ojciec, Adam przekazał mu majątek rodzinny Waplewo Wielkie oraz dobra Osiek i Kretki Małe pod Brodnicą (powiat rypiński).

W 1910 roku Stanisław ożenił się z Heleną Lubomirską z Przeworska, córką Andrzeja Lubomirskiego, posła do sejmu galicyjskiego i wiedeńskiego, działacza gospodarczego i społecznego. Młoda pani Sierakowska, choć była niskiego wzrostu (do zdjęcia ślubnego pozowała stojąc na taborecie), okazała się osobą o zdecydowanym i charyzmatycznym charakterze.

(…) Wzbudzała w ludziach respekt – wspominała po latach wnuczka, Izabella Sierakowska-Tomaszewska. Miała zasady, od których nigdy nie odstępowała. Zwykła mówić: "Należy postępować tak, jak należy", co przejął potem od niej mój ojciec. Niemców przyjmowało się w jej domu tylko w kancelarii, nigdy na salonach, poza zaprzyjaźnionym lekarzem. Do domu nie zapraszało się ludzi, "którzy nie mieli papierów w porządku", czyli żyli bez ślubu kościelnego“.